Garbitokia
Dante
euskaratzailea: A.O.
II Kantua
Eguna argitarakoan ur-ertzean zeuden oraindik olerkari biak; ur-gaiņez,
ontzitxo bat ikusi zuten andik, aingeru batek Garbitokira zeramazkin arimekin
beterik. Auen artean Dante'k Kasella bere adiskidea, musikalari aundia izana,
ezagutzen du; Adi bage abesten du Kasellak'k, baita Dante'k ari entzun ere, sor
antzera. Katon aserre, Garbitokira ain astiro doaztelako.
Eguzkiaorduko zeru-ertzean zegoen, Jerusalen estaltzen duen eguerdialdeko
oboaren unerik garaienean; eta Ganges ibaitik irtenez zebillen onen bestaldetik
dijoan gaua, eguna gainditzean eskutik jausten zitzaizkion Libra pixuekin. Egun
senti liraiņaren matrail larros-zurikarak, ordea ni nengoen tokitik aundi
urrezkoago ematen zuten.
Itxas-ertzean geunden gu oraindik, ibilli bear duen bidean gogoa
izanik, biotzez dabillen arren gorputzez geldi dagonaren antzera. Eta ona,
Marte, an sarkaldeko iz-azalaren gaiņ, goizak ertsita bezela, gorri biurtu oi
dan antzera laiņo lodi artean, berdintsu ageri izan zitzaidan neri gaur ere
ikus al ba'nu! leiaz zetorren argi bat: ezeren egazkaldirik ez litzateke aren
ibilli bizkorraren pareko. Eta nik, nere gidariari-zerbait galdetu nairik,
begiak uragandik aldendu ta berriz so-egitean, leen baiņo ere diztizari ta
aundiago ikusi nuen. Gero, alderdi bakoitzean, irudi zitzaidanez, gauza zuri
bat, ez dakit zer, ikuskatu nuen; baita azpitik ere, ez-arian bai-arian zerbait
zuri zana irteten somatu.
Maixuak etzidan oindio itzik esan, baiņa bai ordea lenengo gauza zuriak
egoak zirana oar-azi; orduan, ontzilaria ondo bait zuen ezagutzen, oiu egin
zion:
Makur, makur, belaunak! Ona Jainkoaren aingerua! Alkar eskuak.
Gaurtik aurrera ikusiko dituzu olako Jainko-zerbitzariak. Ikus nola ezesten
ditun giza-bideak, eztu arraunik nai ezta beste oialik ere, egoak ezik,
urruneko ertzak igarotzeko. Ikus nola dauzkan zerurantza jasorik, luma
betikorrekin aizeari eragiņez, auek ez bait dute ilkorren illeak bezelako
aldakuntzarik jasaten.
Gero, jainkozko egaztia gugandik urrago te urrago egiten zalako,
dizditsuagoa zirudian; eta, begiak urbildik ezin so-egin dioten ezkero, beera
makurtu nitun nik nereak, ura, ur-gaiņa ozt-oztan ebakiz ontzizka baten txairo
ta bizkor ondartzara zetorren bitartean.
Txopan zegoen zerutar ontzizaiņa, te zoriona zekarrela zirudian
aurpegian idatzita. Barruan jezarrita zijoazten eunetik gora ezpirituk au
abesten zuten: In exitu Israel de Aegypto, denak abots batean, salmu onen
bertsoak osorik kantatuz.
Ondoren, aingeruak gurutze santuaren ezaugarria egin zien, eta ontan
ondartzara jauzi egin zuten guztiak, eta bera etorri bezin arin abiatu zan
atzera. Toki aretaz miretsi eziņik zirudian an utzi zuen laguntaldea, gauza
berriak ikusten ditunaren antzera bein ta berriz ezker-eskui begiraturik.
Eguzkiak alde guztietatik gezitzen zuen eguna, eta jaurtia zuen
Akerraga zeru erditik bere azkonakin, iente berriak gugana bekokia jaso ta esan
zigunerako:
Ba'dakizue, erakus ezaiguzue bidea mendira igoteko. Eta Bergili'k
erantzun zien:
Leku au ezagun dugula uste duzue zuek, bear bada, baiņa bidariak
gara, zeuok zeraten bezela. Zuok baiņo ientxeago eldu giņan onera, pizkat
lentxeago, beste bide batetik, latz gogorretik noski, eta orain emendik igotea
jolasa iruditzen zaigu.
Arima aiek, ni oraindiņo, arnaska bai nengoen, bizirik aurkitzen
nintzala oarturik, izuaren izuz laru its jarri ziran. Eta olibo-urraitza
dakarren mezulariaren inguruan, gizataldea, olakoaren berriak jakin-guraz,
bildu ta iņortxo ere ortarako nagi agertzen ez dan bezela, nire begi aurrean
ere orrelaxe metatu ziran arima doatsu guzti aiek, edertzen joan bear zutelakoa
ia aizturik. Aietako bat ikusi nuen neu besarkatzen asmoz urreratu-nairik: eta,
guztiz maitekor zetorren ezkero, neronek ere beste ainbeste egin nai izan nuen.
O itzalak, itxura ezik utsalak! Iru bider gurutzen nitun aren atzetik besoak,
eta beste ainbestetan idoro nitun neure-neure bular gaiņean.
Mirestea, uste dot, aurpegian agertu zitzaidan, itzala ba irriparrez
atzeratu egin zan; nik, ostera, aurrera aren ondoren. Geldi nendilla adierazi
zidan abots samurrez, eta orduantxe igarri nuen nor zan, eta arren alkarrekin
itz-egiteko geldi zedilla unetxo baten eskatu nion. Erantzun zidan:
Maite zindudan gorputz ilkor nintzalarik, maite zaitut haina uraz
erantzirik ere; orixe dala-ta geratzen naiz; baiņa zu, zergatik zoaz bide
ontatik?
Ene Kasella, berriz ere egon nintzan lekura itzultzeko, egiten dut
ostera au esan nuen; baiņa zuk nola luzatu duzu ainbeste?
Eta erantzun zidan:
Ez dit iņok iraiņik egin; nai duenean eta nai duena gora jasoten duen
ark igaro-bidea maiz ukatu ba'dit ere, zintzos da aren naia zuzentzen duena.
Iru illabete auetan, egia iņork eragotzi gabe, ekarri ditu ark sar gura izan
duten guztiak. Ni ere ark artu nindun xamurki, Tiber ibaiko ura gazi biurtzen
dan ondar-ertzean aurkitzen nintzalarik. Orain ere ibai uraren agora zuzentzen
du bere egazkada: antxe elkartzen dira beti Akeronte'rantza jaisten ez diran
anima guztiak.
Eta nik:
Lege berriren batek kentzen ezpa-dizu oroimena edo-ta niri irrits
guztiak gozartu oi zizkian maite-eresien ekandua, arren eskatzen dizut poztazi
dezaidazula piskat nere arimea, neure gorputzakin ona etortean ainbat
naigabetua da-te.
Bera orduan, biguin-biguiņik Pentsamentutik mintzo zaidan
maitasunakantatzen asi zan; samur egiazki, oraindik ere aren gozotasuna
durunduz bait daukat barruan.
Nire maixua, ta ni, eta arekin zeudenak, pozkarioz gaiņezka geunden
antza, iņork beste ezertan gogorik ezpalu bezelaxe. Gu guztiok aren notak
entzuten adi-adi geundela, ona nun agertzen zaigun zaar agurgarria, au oiuka:
Zer da au, ezpiritu berankorrok? Ze baldankeri, ze ardurarik-ez duzue
au? Zabiltzate bizkor mendira, duzuen loikeriak garbitzera; oiek ez dizue ba
uzten Jainkoa aitzen ematen.
Usoak ondarra naiz zoragaria pikoka, janari inguruan bildurik, geldi-
geldi daudenean, oizko duten aundi-aizerik erakutsi gabe, baiņa izutzen ditun
zerbait inguruko gerta ezkero, ots-otsean utzi oi duten legez iatea, ardura
aundiagoren batek eraginda; era berean ikusi nuen nik ere talde ura, eratu
berria noski, kantua laga te itxas-aldean zear sakanbanatzen, norantza doan ez
dakila edo dabillenaren antzera. Gure andik alde-egitea ere etzan bizkor-ezagoa
izan.