13

— Patxi jakin behar duk hau —esan zidan amonak hil aurretik ohean egon zeneko egun haietako batean.

        —Zer amona?

        —Bila ari haizen erantzuna.

        —Eta zer dakizu bada zeren bila nabilen?

        —Ez hadi parolatan hasi, zerk kezkatzen hauan bazekiat eta.

        Urren hilabetea zen, arbola horien soinu zuriak epitafioa idazten zuen amonaren ohantzean, Norteko haizeak, negu goiztiarraren enbajadore, erleen hodei bat bezala etxeko kea zabaltzen zuen bitartean. Frantziberde sailetan ilargi batek lo zegien eta ardiak ordokira jaisten ziren, hotz eta gogortasunetik lekutuz.

        Sutaska piztuta eta sutan epurua, gar urdinetan erreaz.

        Ilea zurituta zuen aspaldidanik amona Mariak, eta inork ez zuen oroitzen nolakoa izan zen, ohituta baikeunden azken urteotan bere aulki kulunkarian eserita ikustera. Begi nagiak zituen, animalia errezelatiaren moduan.

        —Patxi, ni joaten naizenean ama ikusiko duk. Zaindu ezak aita orduan.

        —Zergatik, amona? Zer ari zara esaten?

        Barrundatzen ari nintzena baieztatu zidan. Aitak ez ziola amari barkatu burutu zuen infidelidadea eta ama heriotza-lekutik etorri zela barkazio hori lortzeko asmotan.

        Betirako deskantsua har lezan.

        Amonaren bisaia ekialderantz, geroko eguzkia enbaltsamatuz. Marrumaka ari ziren idiak amonak utzi gintuenean. Isiltasuna ebakiaz.

        Amaren agerpenek aita zendu arte iraun zuten.

        Urte askotako laguna amona Maria lurperatu genuenetik. Mimosa landatu eta nik Zahartzen naizenean errendituta eta unatuta nagoenean honaxe etorri naiz deskantsatzera aitari esan nionetik.

        Hasieran izugarri beldurtzen ninduen, ikara modukoa igotzen zitzaidan bizkarrezurrean zehar, mantso-mantso, ibilaldi horretan errekreatuz. Ez nintzen aurre egiteko gauza.

        Ohitu nintzen arte.

        Nire egunerokotasunean gatzatu zen arte. Lotarako nengoen eta ilea esku batzuk laztantzen zidaten. Eta behatz fin eta bero haiengana begiratua zuzentzen nuenean hantxe zegoen elizako kandelak bezain zuri, atorra luze batez emakume bat: ederra, noblezia erakusten zuten begi lausotu batzuengandik niri so. Eta gero bat-batean ez zegoen eta den-denak amets bat zirudien. Detaile bategatik izan ez balitz. Goizero burko azpian ihintzezko botoiak gordetzen zituen larrosa gorri bat nuen. Baita negu gordinetan ere.

        Haurrek ere kontatzen zuten eskolan Miel Sarasolaren ixtoria, Kazkazubikoa. Gerra guztien gerra aurrean joan zen Kurtzetatik, beste mutilekin jauntxo baten zerbitzuan. Matilde bere andregaiari larrosa bat eman zion despedida egunean:

        —Matilde, larrosa hau egunero gaur bezain fresko izango duzu. Ez zaizu behin ere ximelduko, ez zaizkizu hostoak horituta eroriko. Ni hiltzen ez banaiz.

        Matildek egunero begiratzen zion larrosari, eguzkiaren aurrean makurtzen zena eta Mielek eman zion egunean bezain koloretsu eta sutsua; eta iruditzen zitzaion batzuetan, arrats-partean bihotz forma hartzen zuela: gorri-mina. Taupadatsu urratzen zuela arrats-beherako isiltasuna.

        Baliteke hau Mielen bihotza izatea. Berak jakinarazten dit bizirik dagoela oraindik pentsatzen zuen Matildek. Eta pentsu horrekin loak hartzen zuen lasaitasun bare batek estalirik.

        Halako batean, Otamuno zurituta eta Norteko haizeak lantza baten moduan etxe zirrikitu guztietatik zauritzen zuen bitartean eta euriak bere tun-tun hotsa guztien entzumenera ekartzen zuenean, Matildek begiratu zion bere maiteak joaterakoan eman zion larrosari eta iruditu zitzaion bihotz hura zarrastatuta zegoela, odol-tantoak dariola.

        Matildek orduantxe jakin zuen Miel hilik zela, larrosa eihartuta eskuetatik erori zitzaionean, hosto lehor eta indargabeen euri batean.

© Felipe Juaristi