XII
EGUZKIA SARTALDEAN

        «Maitale eta maitatua zen; laztandu zuen eta laztandua izan zen, naturaren legearen atzetik, amorante bien arimak hilkor balira bata bestearekin nahastean, agortu egingo ziren pasioaren hordialdian.»

Lord Byron

        Gil eta Elenak elkar maite zuten, bata bestearen jabe, libro eta bakarrik ziren.

        Haurtzaroko oroitzapenak, bihotz taupadak, beren gurasoen nahiak, zoriak, jaiotzak, jainkoaren benedikazioak, denek lotzen zituzten elkarren artean.

        Txikitan plazerrez jostatu zirenak pubertaroan elkarrekin gustatu zirenak, bestearen gabeziaren oinazez ordu bereetan negar egin zutenak, Gil eta Elena, Elena eta Gil, Jainkoaren erabakiz alden ezinezko bi arima haiek galdu zuten azkenean, hain tenore mistiko eta garrantzitsuan, norbere bakardade bihozgabea, abenturaz ugariko geroaldian nahasteko, mendi-zoko berean sorturiko bi erreka bezala, eta elkarrengandik urrunduak beren bide okerretan zehar, itsasoko bakardadean berriz ere bildu eta berdintzeko.

        Arrats gorria zen, baina egun bakar batekoa beharrean, munduaren esistentziaren arratsa zirudien, sorkuntzaz geroztiko denbora osoaren arratsaldea.

        Eguzkia malenkoniatsuki sartaldera gainbeheratzen zihoan. Mendebaldeko argi sendoek landetxeko aurrea urreztatzen zuten, zurrundi zabal bateko orri berde eta luxutxoen artetik ezkonberriak babesten zituen tartera barneratuz. Haizea, soseguz eta epel, urteko azken loreak, arboletako adarretan geldirik zeuden txoriak, natura osoa, bada, mutu eta harriduraz zegoen, egun hartako amaieraren lekuko ziren gizakiek ikusiko zuten azkena bailitzan; ekia hurrengo egunean hainbat eta hainbat goizetan etengabe hainbeste mendetan zehar, dohatsu eta eskuzabal, gazte eta bizi, berriz ere agertuko ez bailitzan.

        Gune hartan denbora gelditurik suertatu zela zirudien, orduak, dantzaren dantzaz akiturik belar gainean eseriak zirela, atsedenean heriotza zein amodiozko istorio ukigarriak kantatzeko asmotan; gazte internatuen antzera, jokoaren nekeaz, komentu bateko lorategian borobilean jarriz umetako gorabeherak eta geroxeagoko ametsetaz iharduteko.

        Momentu hartantxe ere munduko historiaren garai bat bukatzen zela antzematen zen; sorturiko guztia betirako agurtu egin zela: txoriak habiari; haizekoak loreei; arbolek errekastoei; eguzkiak mendiei; denak bizi izan ziren elkartasun mamitsuan, elkarri kolore edo usain, doinu edo dantza emanez eta unibertsoko taupadaren batean bertan nahasiz, betirako eten bat suertatu zela eta aurrerantzean elementu haietarik bakoitza lege eta eragin berriren mendera geldituko zirela.

        Ludien elkartasun eta oreka dakarren bilera misteriotsua arratsalde hartan desegingo zelako seinale ziren; sortua zen gairik hutsalena ere hilezin bihurtzen duen batuketa; materia etengabe aldatu eta berpiztu egiten duena; ororen jabe eta irensle; dena berritu eta edertu egiten duena.

        Ezer eta inor baino gehiago, begi-zizta eta liluratze arrotz honek eraginda, geldirik, ixil ere, eskutik lotuta, egun hartako (beren zorigaiztoaren azkena) Heriotza agurgarria buruan zutela, elkarri lehia sakon eta itsuez begira zeuden, unibertsoaz ahaztuta, burua huts, bi erretratu, bi estatua, bi gorpuren antzera.

        Agian lur gainean bakarrik; agian mundu honetaz kanpo zeudela uste zuten.

        Beren ezkontzako lekukoak desagertu zirenetik, haien pauso hotsa bidean urrun galdu, munduak txit abandonatu zituenetik, ez zioten elkarri hitzik esan, deus ez, elkarri begiratzearen plazerrean zoraturik.

        Hantxe zeuden, belarrezko bankuan eserita, lore eta berdez inguru; begi bistan zeru zabala, libro eta bakarrik itsas handietako basamortuetan olatuek kuluxkatu itsas-belar baten gainean bi kaia balira bezala.

        Hantxe zeuden; alaitasun beraren zikoitz, zoriontasunaren kopa eskuetan, ezpainak bertara eramatera ausartu gabe, dena amets ote zen beldurrez, edo sentitzen zutena ez galtzearren zorion handiagorik espero gabe.

        Hantxe zeuden, azkenik, ezjakin eta birjin, eder hilezkor, Adan eta Eba paradisuan bekatua aurretik zeuden modura.

        Elena, hemeretzi urtetako neska garbia, edertasun sendoenean zegoen edo hobe esan emakumearen une iheskorrean, non sorginkeria guztien eta naturaren jabe, zeruko benedikazioz eta zoriontasun esperantzaz betea, dena sentitu dezakeen arren oraindik ez duen ezertxo ere sentitu, emakume eta neskatxo da une berean. Eguzkiaren errainuetara irekiriko arrosa, hosto guztiak zabalik, edertasun oro eskainiz, haizeak laztandurik, oraindik lore-kusku lotsatien itxura, kolore eta usaina gorderik duena.

        Elena luze zen, lirain, dena liluragarri, eder eta artezkoa. Bere buru borobila, adats horiz koroaturik, lotune aldera urrez eta kizkur sendoenetan nabar, ausardiaz aurreratzen zen Junoren antzerako lepo zuri eta biribil aldera. Eta hala zen, bai, Elenaren begiradan, eternitatearen argia zetzan, mundu honetakoa ez zen izpiritu garbia, pasio hilezkorra. Ilunabarreko ura bezalako bere azal zurbilak, nakarraren gardena eskaintzen zuen, baina ez odolaren gorririk: zain mehe bat edo bestek, zeru kolorez, eteten zuen hain zuritasun barea. Marmolezkoa zirudien.

        Aingeru aurpegi hark halere, emakume ahoa zuen. Sagarrondoaren lorea bezain gorrista, perlen altzoaren antzera heze eta distiratsu, zabalik mantentzen zuen hasperen epel eta lizunean lurrunperatuta. Pigmalionek moldatu estatuarekin konpara zitekeen Elena, artista lehendabizi musukatzekotan ezpain sorginduak mugitu zituenean.

        Elena zuriz jantzita zegoen eta honek bere apaintasun itsugarria goratu egiten zion. Hala eta guztiz, arropek mozorrotzen ez duten horietako emakumea zen. Berarekin, Minerva noble fedegabeekin bezala gertatzen zen: jantzi artetik edertasun olinpikoa asmatzen uzten dute eta. Emazte berriaren joritasun bukatua, erabat igartzen zen zeta eta farfail artetik. Gorputzak jantzi zuriaren tolesduretatik argia lekoratzen zuelako itxura ematen zuen, naiade eta nereidek gorputz limuriez uhinen hondoa argitzen duten legez.

        Halakoxekoa zen Elena ezteietako arratsean... eta halaxe begiratzen zion Gil Gilek: halaxe zen berea!

© Pedro Antonio de Alarcon
© itzulpenarena: Anjel Valdes