Epilogoa

        Daphnis eta Chloe-k hontzak bezala iratzarturik pasa zuten gau luzeak Persephone argitsuarengana helarazi zieten. Maitaleen Jainko errukiorrak garaiz igorri zien heriotza, haur zintzoen antzera. Ninphen edo Pan-en edo Zeus-en bildur zen. Oilariteko loan zeuden bitartean hegaldarazi zituen haien arimak; eta, Hades-eko erresumara heldu ziren, eta, purifikaturik, infernutiar zingira zikindu gabe zeharkatu zuten, igelen kroakadak somatu zituzten, Zerbero-ren mutur gorrien zaunka hirukoiengandik ihes egin zuten. Gero, asturuen ilunabarrak doi-doi argitzen dituen zelai itzaltsuetan, itzal zuri biak eseri eta lore horiak jaso zituzten, eta hyazinthoak; eta Daphnis-ek asphodelozko trentza bat ehotu zuen Chloerentzat. Baina ez zuten jan Lethe-ko erriberetan hazten den lotus urdina, ez eta edan oroitzapena ezabatzen duen urik. Chloek ez zuen ahaztu nahi. Eta Persephone erreginak suzko zola izotzezko sandaliak eman zizkien ibai gorrietako suzko korrontea zeharka zezaten.

        Alabaina, lurrazpiko lore hori haundi, urdin eta zurbilen artean egonagatik, Chloe gogait eginik zegoen. Belardi ilun haietan gaueko ximeletak besterik ez zuen ikusten, txit motelak, zeinen hegal beltzak kurutze odolduez ebakirik zeuden. Daphnis-ek animalia gautiarrak besterik ez zituen ferekatzen, zeinen begiek hilargiaren distira zuten, zeinen ilea xaguzaharrena bezain xuabea zen. Chloe, baso sagaratuetan uluka ari diren hontzen bildur zen. Eguzkipean gauzak duen zuritasunaren irrika zeukan. Lethe-ko urertzetan ez bait zuten beren muturra sartu, oroimena gordetzen zuten; biziaz nigar zegiten eta Persephone-ren ontasunari otoi.

        Eta ametsak Erebe-ko marfilezko atetik ilkitzen direnez gero, itzalen loa ametsik gabekoa da. Usadioz, oroimenik gabe daudenez gero, haien buru hutsal eta arinak ezertarako ez dira gauza ezpada Tartaro inguratzen duten itxurarik gaueko aieneak jaurtikitzeko; baina Daphnis eta Chloek izugarri sufritzen dute beren iragan bizitzako oroitzapenak lo dauden bitartean ezin gauzaturik.

        Errukitu zen haietaz Jainkosa ona, eta Arimen Gidariari kontsola zitzan agindua eman. Gau urdin batez, ametsen bidez engaina iduri egin zien; eta gure betazal aurretik Erebe-ko ate zurbiletik iheska, zabuka, hegalka, oihuka, irrika, edo nigarka, pasatzen diren izaki nabarren artean Daphnis eta Chloe, elkarren kontra hertsiki loturik, Lesbos-eko irla ikustera itzuli ziren.

        Itzala urdinzkara zen, zuhaitzak klaroak, xara argitsua. Ilargiak urrezko ispilua zirudien. Han isladatu zen Chloe izarren koilarez inguratua. Urrutiago Mitylene zutitzen zen, nakarezko huri bat iduri. Marmorezko zenbait iduriek, etzanik ihintza zuten edaten. Haien adats bihurriek belarretan distira egiten zuten, horiz tindaturik. Aidean argi lauso batek dardar egiten zuen.

        — Horratx! —diotsa Chloe-k—, non da eguna? Eguzkia hilik ote? Daphnis eneñoa, nondik nora goaz? Ez dut bidea ezagutzen. A!, ez da animaliarik ikusten, Daphnis, abiatu gareneko galdu dira.

        Eta Daphnis-ek erantzuten dio:

        — O Chloe, berriro erratuki gabiltza, belardietako loan edo estalpeko atseginaldietan gure begininietara zetozen ametsak bezala. Gure kaskoa hutsik dago lobelar helduaren lora legez. Gure eskuak gaueko lore eternalez beterik dauzkagu. Asphodeloz inguraturik duzu bekokia, eta zure golkoaren kontra daramazu Zoriontsuen irlan sortzen diren lora gakodunak. Agian hobe ez gogoratzea.

        — Baina orain gogoratzen naiz, Daphnis eneñoa —diotsa Chloe-k—. Nynphen harpeetara daraman bidea zelai honen pare doa. Ezagutu berri dut eserita egon ohi gineneko harri lauza. Ikusten duzuia hainbeste izutu gintuen otsoa agertu zeneko basoa? Hemen, estreineko aldiz trentzatu zenidan zigalentzat kaiola bat. Han, sastraka hartan, atzeman zenuen zigala zaratatsu bat niretzat, eta nire adatsetan katiatu, non etengabe kantuan aritu zen. Aintzinako Athenatarren urrezko zigalak baino ederragoa zen kantuan aritzen bait zen. Nahiko nuke beste bat.

        Eta Daphnis-ek erantzun zuen:

        — Zigalek eguerdian ekiten diote, haizeak zauri gisako zuloak egiten dituenean galondoen bihotzean, zurtoin berdedun zikutak bere aterki zuria hedatzen duenean freskura bila. Orain lotan daude eta ezingo nuke topa. Baina begira, Chloe, Pan Jainkoaren leizea; eta orain erreparatu dut zure gorputz bilusia urduri ikusi nueneko aintzira; eta handik hurbil lehen musua eman zenidaneko xara, neguan xederak zabaltzen nituen bitartean zure zelatan egon nintzenekoak, eta zuk, goiko aretoaren erdian, anphora haundietan gordetzen zenituen fruituak.

        O Chloe, etxearen arrastorik ez da agertzen, eta otso-lizardia bakardadean datza, oilagorrak eta erregetxoak gehiago ez datza, eta Persephone-k gure arimako sugarra itzali egin du.

        — Horra, dio Chloek. Lore purpura berri baten gainean lotan zetzan erle bat atzeman berri dut. Behatu dut: zikina eta zatarra da, bere sabeleko zirkulu beltzak ez zaizkit laket. Sartu berri dut behatza ezti erlauntza batetan, eta eztiaren lurrun guztia bapatean xahutu da. Ez dut gehio eztirik nahi.

        — Chloe, emaidazu musu bat, dio Daphnis-ek.

        — Horra, eneñoa.

        Eta itzal zuri biak urduritu ziren hitzegiteko ausardirik gabe. Zeren haien musuak eztenik ez zuen, ez eta usai basatirik; eta artalde, ahuntz, xori eta zigalekiko kutizia urrituaz zihoanez haien bihotzetan, elkarren gorputzak ukitzearen plazerrak ez zien harrezkero kilikatzen.

        — O Chloe, hemen hartu genituen gazta gurintsuak zumezko saski berdeetan.

        — Eta orain, gazta ez dut ia gogozko ere, ene Daphnis.

        — O Chloe, hemen bildu genituen gure azken urteko lehen bioletak.

        — Eta orain, bioletak ez zaizkit ia gogozko ere, ene Daphnis.

        — O Chloe, begira lehen musua eman zenidaneko basotxo hori.

        Eta Chloek, bere burua itzuliaz, ez zuen deus erantzun.

        Orduan, ixilik, beren baitan madarikatu zuten gauza guziak arrenkuraz tindatzen dituen gaua. Eta Arimen Gidariari otoi egin zioten, arren haien bila etortzeko berriro, Erebe-ko ate zurbiletatik zehar eraman ziezaten asphodelo zelaira non oroimenaren oinaze samurra bait zuten.

        Baina Jainkosa Onak entzungor egin zien. Makurturik gelditu ziren, bakoitza bere harrizko irudien artean.

        Gau urdina doi-doi urreztatu zeneko, arraun hotsa somatu zuten, erribera aldetik. Burua altxatu zuten, marinel lapurrak ikusi ustetan, zeintzuk Lesbos-en hegialdeko bazter guziak ebasten bait dituzte, eta arraunkada bakoitzean oihu sendo bat jaurtikitzen: rup-pa-pai.

        Alabaina, bruma fin bat besterik ez zegoen arren, ez zuten untzirik ikusi. Baina, hondartza aldeko olatuetan bitsa sortzen zuen oihartzun ikaragarri bat entzun zen.

        — Pan Jainkoa hil da! Pan Jainkoa hil da! Pan Jainkoa hil da!

Orduan Aritylene-ko huri nakaratua suntsitu egin zen, eta harrizko irudiak oro erori, eta irla beltz bilakatu, eta iturburuetako ira txoek ihes, eta zuhaitz bihotzetatik, landare muinetatik, lore orrietatik, Jainko txikiak ilki ziren, eta ixiltasuna hedatu marmol zatien gainetik.

        Daphnis eta Chloe-ren itzalak ezabatu egin ziren, bat batean zaharkituak, eguberriz; eta Jainkosa Onak, zeinen boterea deusestatua izana zen, berarekin eraman zituen belardien gaindik iheska zihoan bitartean Jainkoak erretiratzen diren eskualde ezezaguenera. Bere hatsez ernaldu zuen Lesbos, eta Azul erazi lurrera Daphnis eta Chloe; zeren irla, zeharkatzen duten ubideen artean, ugaritutako haien arimaz estalirik bait dago, hainbat dira hobiratutako haien bihotzetik sortu diren ereinotz eta zume berderakoiak.

"Marcel Schwob / Mimoak" orrialde nagusia