Poesiarik benetazkoena maitasunik handiena da

Whyston Hugh Auden

euskaratzailea:

Juanjo Olasagarre

        Whyston Hugh Auden 1907an jaioa, 1972an hila. Horrela labur daiteke Eliot-en ondoren sortu poesia belaunaldiaren poetarik garaienaren bizia. Zertarako gehiago, poetak idatziak dira, Audenek berak dioen bezala Yeats-i buruzko poema batetan: «bere zaleetan bihurtu zen». Harritu egiten gaitu Audenek bizia gordetzen duten testuetan, koadroaren irakurketan nola erortzen den Ikaro ortzetik eta nola soroan ari den nekazari horrek erorketaz zaplasta besterik ez duen entzuten, nola jarraitzen duen biziak gu kontutan hartu gabe. Eta gaua esperatzea daukagu soilik, bolizko eta adarrezko ateetatik iragan ondoren, Ulises berriro, esistentzia egun batetan bilduz, bakarrik lagun arterako, artean objetuek galduren abiadura gogoratzen digutela, kixuaren paisaia gogoratzen du etortzeko dagoenak, urtuko den zerbait eta gutaz egin den epaia gutaz eta bizi izan dugunaz. Heroiak, Akiles, burnizko bihotzarena, Akiles, gizonhiltzailea. «Akiles... laister hilen dena gauetzean agure zahar batek bere bidea datozenei uzten dien bitartean». Bai, Shakespearek erran zuen poesiarik onena maitasunik handiena.

Nola edo hala kantatu amodioa baina, egingo baduzu

mesedez seaska kanta zahar arraroa kanta ezazu:

Andereek itauntzean Zenbat maite nauzu?

erantzun kristaua da cosi-cosi:

Poetak ez dira zelibe dibinoak:

Dantek erran zuen hori, nork leituko lituzke bere lanak?

izan sotil, aberats, ornamental, argia,

eta ez entzun kritikari horiek inoiz

zeinen sama probintziano kamutsak liburuen desioz baitira

eltzeko arrunta arruntago sukaldari arruntak egina,

eta Musak seme erdi-gatzatuak nahiago ditu:

Poeta onak hitz joko txarren zale dira.

Eman dezagun zure Beatriz, ohi legez, berandu dela

eta konta diezaigukezu nolakoa den itxoitea,

aske zara pentsatzeko, egia datekeena,

hain zaudela maitemindua oren bat bi bezala zaizkizula,

baina idatzi —zain nintzaiola bere deiari

berandutzen zen segunduro ilunago irudi

(horrelako zerbait baina landuago oraindik)

Endymion-en Maitasuna hautsi zuteneko arrobia

mende euritsu horiek betetzen ari dira:

horrelako gezurtxotatik jaiotzen dira poemak.

Gero, beste batengatik utziko zaitu,

edo zorrez josiko, edo joan eta hil,

metaforak, oroitu, ez dezake espresa

istorio erreal baten zoriontasun eza;

zure malkoek balio dute bozten bagaituzte:

O Tristezi Zoriontsua! da bertso goibel orok erran dezakeena.

Neska biziduna da zure afera (zenbait arraro erakok

gizonen gogoetak izan dituzte inspirazio):

Zurea adinez zure ama izan zitekeen,

edo hanka bat bestea baino motzagoa izan,

edo Lacrosse jostatu edo Dantza Modernoa egin,

zuretzat hori patua da, guretzat mentura;

Ezin dugu zure maitea maitatu bilakatu arte

zu bitarteko, parangonaren marabila.

Kantatu iragaite triunfala gure lurrera,

ekia lauka, ilargia eskubiko eskuan,

eta zazpi planetak dizdiraka adatsean,

Gauaren erregina eta Haizearen Enperatriza;

Erran flota zazpi zisnez gidaturik doala,

antzarre basatiek gutun magikoak idatziz aintzinerat

eta hipokanpoa Amfisboenerekin

ugaran jarraiki, alegera beragatik;

Kantatu jaitsiera kosta arraira

mahastien bedeinkatzeko eta guda bukarazteko.

Zure kutunaren gorespenetan ari zarela,

algara eta tiroek kalea izuz betetzen badute,

eta supitoki zenbait lokamutsetan bezala

poetak susmagarri badira Erregimen Berriarentzat,

jarraitu mahaian eta eutsi panikoari,

idazten ari zarenak, oraindik, salba diezaizuke larrua:

bersexutu izenordeak, gehitu zenbait detaile,

eta, hara, oda panegirikoa

(jakiteko nolakoa den zensorea, bedeinkatu bere bihotza)

Jeneralisimo potoloa goretsiko duena.

Zenbait epiteto, noski, lili-bularra

aldatu beharra, esateko, leoi-paparda,

izenburua Lepomakur eta txepetxen jainkosak ordez Osinetako Sarekatzaile Handia,

Ordu betez zure poema gai izanen da

Estatu Pentsioa edo Urteko Saria erdiesteko

eta hilen zara ohean (bera ez bezala:

gaitz publiko hori urkatu edo tirokatu beharra dago)

nahiz Iagos zintzoak, itxurei fidelak, margenetan

Ze lotsa! idatzi, Gaur!, Hipokrita!

egizko bihotzak, buru hotzak entzunen dute loriaren nota

pentsatuz —Maltzur tzarra! Ez dugu inoiz jakinen

bere izena edo izaera. Hobe horrela.

Gizonarentzat, jaiotzez, heziketaz

estazioa galdu zuen Imago Dei,

bere buruak egindako kreatura bere burua desegiten duena,

iruzur egiten duen sortutako kreatura bakarra,

bere naturei antzeko teorietan baino

ez askozaz natura gehiagorekin irrifar amoltsuan,

zerk ipuin garaiak baizik, berba jokuaren zoriak,

behar dezake datzaneko bere natura

maitasuna, edo ogia edozein zentzu serioz,

ortodoxia gisa, erretizentzia dela esatera.

The Truest Poetry is the most Feigning

(For Edgar Wind)

By all means sing of love but, if you do,/ Please make a rare old proper hullabaloo:/ When ladies ask Haw much do you love me?/ The Christian answer is cosi-cosi:/ But poets are not celibate divines:/ Had Dante said so, who would read his lines?/ Be subtle, various, ornamental, clever,/ And do not listen to those critics ever/ Whose crude provincial gullets crave in books/ Plain cooking made still plainer by plain cooks/ As though the Muse preferred her half-wit sons:/ Good poets have a weakness for bad puns.// Suppose your Beatrice be, as usual, late,/ And you would tell us how it feels to wait,/ You're free to think, what may be even true,/ You're so in love that one hour seems like two,/ But write —As I sat waiting for her call,/ Each second longer darker seemed than all/ (Something like this but more elaborate still)/ Those raining centuries it took to fill/ That quarry whence Endymion's Love was torn;/ From such ingenious fibs are poems born./ Then, should she leave you for some other guy,/ Or ruin you with debts, or go and die,/ No metaphore, remember, can express/ A real historical unhappiness;/ You tears have value if they make us gay;/ O Happy Grief! is all sad verse can say.// The living girl's your business (some odd sort/ Have been an inspiration to men's thoughts):/ Yours may be old enough to be your mother,/ Or have one leg that's shorter than the other,/ Or play Lacrosse or do the Modern Dance,/ To you that's destiny, to us it's chance;/ We cannot love your love till she take on,/ Through you, the wonders of a paragon./ Sing her triumphant passage to our land,/ The sun her footstool, the moon in her right hand,/ And seven planets blazing in her hair,/ Queen of the Night and Empress of the Air;/ Tell how her fleet by nine king swans is led,/ Wild geese write magic letters overhead/ And hippocampi follow in her wake/ With Amphisboene, gentle for her sake;/ Sing her descent on the exulting shore/ To bless the vines and put an end to war.// If half-war through such praises of your dear,/ Riot and shooting fill the streets with fear,/ And overnight as in some terror dream/ Poets are suspect with the New Regime,/ Stick at your deskand hold your panic in,/ What you are writing may still save your skin:/ Re-sex the pronouns, adda few details,/ And lo, a panegyric ode which hails/ (How is the Censor, bless his heart, to know?)/ The new pot-bellied Generalissimo./ Some epithets, of course, like lily-breasted/ Need modifying to, say, lion-chested,/ A title Goddess of wry-necks and wrens/ To Great Reticulator of the fens,/ But in an hour your poem qualifies/ For a State pension or His annual prize,/ And you will die in bed (which He will not:/ That public nuisance will be hanged or shot)./ Though honest Iagos, true to form, will write/ Shame! in your margins, Toady! Hypocrite!/ True hearts, clear heads will hear the note of glory/ And put inverted commas round the story,/ Thinking —Old Sly-boots! We shall never know/ Her name or nature. Well, it's better so.// For given Man, by birth, by education,/ Imago Dei who forgot his station,/ The self-made creature who himself unmakes,/ The only creature ever made who fakes,/ With no more nature in his loving smile/ Than in his theories of a natural style,/ What but tall tales, the luck of verbal playing,/ Can trick his lying nature into saying/ That love, or truth in any serious sense,/ Like orthodoxy, is a reticence?