Kazetatxoak

Popopott

Pott banda desagertzeko harrisku gorrian arkitzen da. Liburu dendetan ez diote harrera onik egiten, etekin laburra uzten baitu bere merkean, eta euskaraz idatzia egonik ez baitu serbitzen alfabetatze lanetarako ere; eta jakina, horrela ezin daiteke askorik saldu, euskara ez baitaki inork (ikasten, ordea, jende asko ari da). Liburu banatzaileak ere berdin, lana bakarrik ematen duela gure panfloak, lan asko sartzen dugu aleotan, gehiegi, blaga kristona, haurrentzat egokia ez dena eta beste. Politika subnormalitatearen formatzat hartzen dugunez gero, boikota egiten digute herri honetako iraultzaileek (eta dakikezuenez, herri honetan ia denak dira iraultzaile). Telesforo Monzonen kantak ez zaizkigu zipitzik ere gustatzen, eta etxekoandreak mespreziatu egiten gaituzte. Gure famelietan ez gaituzte ikusi ere nahi, ez baitugu lan segururik, eta ez baikara behar bezala eskondu. Andregai bat ba genuen, uxo bat bezala hil zitzaigun gaxua.

        Baina hau guztia ez litzateke ezer, bandakoen artean, geuron artean batasunik bagenu. Baina ez. Lehen etendura bati (Pott langile eta Pott aristokratika sortu ziren pundu horretan) beste batzuk jarrai. Pott langilean, adibidez, tronpeta faktion eta alboka army faktion taldeak ernetu dira. Pott aristokratikan berriz, Sade Markesaren talde erromantikoa ernetu da. Txosten hau idazten duena Superabertzale Erotikoaren komite nagusian enkoadratua dago. Batasunik gabe ezin da, gureak ia egin du.

Donostiako azokatik pasa ginen lehengo batetan, ea zenbat euskal liburu berri argitaratu ziren edo ikustera, eta jexus marria eta joxe, hura zen burrunba, hura zen aukera. Euskara etxean telebisioa ikusiz ikasteko metodoak, euskara ankaz gora lantzeko gramatikak, alfabetatzeko eta karatxoak sendatzeko belar sintaktiko eta perifrastikoak, Euskadiko lehen gerraren heroitasunaren berri, Euskadiko bigarren hirugarren eta laugarren gerraren hamaika batailen fotoak, Euskadiko historia iraultzailearen dozenerdi historia, eta abar. Kezka batekin irten ginen halere: non arraio zeuden beste liburuak, euskaraz izkribatutakoak bereziki?

        Baserritarrak ere gaztelera ikasi dutenetik hemen ez da giro, laster Txirritaren bertsoak itzuliko dizkigute ("gran poeta vasco que luchó y murió por el queso y los fueros" izenpean, noski), eta jakina, horrela ez du merezi jostatzeak ere (jokatu esaten dena, aspaldi ez dugu ezertan jokatzen).

Liburuak, ordea, ez dute ezertarako serbitzen, gauza jakina da. Liburuekin egin daitekeen gauzarik egokiena, erretzea da. Hala zioten etxetorre bateko nagusi berriek bertan egon ziren ehunka liburu zaharrei buruz galdetu genienean. Enbarazu egiten zuten bai, eta sutara bota genituen. Banaka batzuk gelditzen zirela ganbaran, adierazi ziguten gero. Eta han igo ginen. Eta 1612ko liburu errauts. Zer ez ote da galdu etxe hartan.

        Honelako aitzindariekin, zer nahi duk bada.

Poeta batek esan zuen behin, eta guk errepikatu egiten dugu: ez goaz argirantz, itzalaren ilunak bultzatzen gaitu.

Euskal prentsa hil zorian dago, eta erdi hila ere bai zenbait kasutan (ANAITASUNA esate baterako). Baina ez dio inporta, azterketa soziologikotan ez baita euskaldungoaren krisiarik nabaitzen. Euskara batua inposatu da, euskara bantua ere bai, euskara batusia bere arloan jaun eta jabe da, Norbert Tauerrek urtero gutun bat idazten digu eguberri onak opatzeko, euskal zineastak gero eta astakutsu gehio dute, Euskaltzaindia tituluak ezezik txekeak emateko gai izanen omen da laster, tira, zeruko loria lurrean.

Hordago editorialeak ere arkitu du zer argitara. Klasikoak, noski gure klasiko beldurgarriak. Hemen datozkigu sermoiak, manual devozionezkoak, dantzen neurrizko gatz ozpindubak, eta San Inazioren bizitzaren pasadizoak. Zer da hau, ordea. Eta gainera zeuden bezala, zuten ortografia eta letrakera berberarekin jarri dizkigute eskaparatetan. Egunkarietan "maisu zaharrak herritartzeko asmoz" egiten direla argitalpenak irakurri dugu. Mina ere jarri zaigu koskorretan hainbeste algaraz.

        Baina esan egia, ba al dago inor horrelakorik sinesten duenik?... tamaina honetako gezurrak sinesten al ditu inork?... hau al da gaurko euskaldunen dinamika kulturala?

        Eta beldurgarriena zera da, Hordagok ezinbestean argitaratzen dituela klasikoak besterik ez dagokeelako, eta ez bere kapritxoz.

        Euskal Herriko intelektual ofizialak ba dute nahiko lan euskal kulturaren globoa puztutzen.

Itzulpenak, hor dago kakoa. Jatorriz euskaldunak diren testorik ez badago (kalitate minimoa dutenak, noski) zergatik ez dira itzultzen beste hizkuntzetatik zergatik ene maiteok?

Irlandatik jaso dugu berria, panikoa hedatu dela Ulsterreko azken gertaeraz, arazoaren euskaldunketa bat jazoko delakoan.

Gauza serio batez bukatu nahi genuen, baina ez dirudi horrelako ezer aproposa izan daitekeenik gauden mementuan desgaudela. Horregatik, euskal humorearen eredutzat jotzen den txiste bat kontatu nahi dizuegu.

        Ba omen zeuden behin bi mutiko plazako petrilean eserita. Bata hutsik eta bestea bokadilo eder bat eskutan zuela. Gabezian zegoenak esaten dio besteari:

        — Hire aita eta nirea lagun hamoliak dituk.

        Eta bokadilodunak:

        — Oso gutxi gelditzen zaidak...

Ez al duzue ezagutzen oraindik hitz-motelaren txistea? Ez dakizue zer galtzen duzuen.