|
Aulestia eta Munitibarren jaso balada zenbait
Mikel Busturia
Euskaraz azaltzen diren erromantze edo baladen ikerketak ez dirudi bilketa mailatik aurrera joan direnik, salbuespenak salbuespen. Corpus antzekoak osatu eta sailkapenen tematikoak egiteko iritzi zenbaitez gain, ezer gutti egin izan da. Halarik ere, ahozko kultura jasaiten ari den birmoldaketa (suntsipena?) kontutan harturik, uste dugu edozein datu berrik, xumeena izan eta ere, ager dezakeela bere argitasun izpia, oihana bezain nahasia, iluna eta errebelamenduetarako gai egiten zaigun arlo honetan.
Eta ez da besterik gaur hona ekartzen saiatuko garena: balada tradizionaltzat bataiatua izan denaren adibide zenbait.
Hypothesisaren speculationezko munduan kokatu eta ere, bagenerrake Atarratze jauregia eta Andre Emilia-n ageri den mintzabide formulistikoa deklaratzen zaigula garbiki Franziako Anderea-ren aldaera berri honetan. Ursua baladak, aldiz, agertarazten duen elkarrizketa eta Franziako Anderea-ren zenbait aldaeron amankomunezko puntuek gogoan behartzekoak dira Ursua ere ez ote den ziklo horren barrenean egongo. Plazaratzen dugunak ere geografiaz ari berriak eskein litzake: Franziako Anderea mendebaldean dagoenez zabaldurik, Atarratzeko Jauna ekialdetik, erdialdetik bi horiek jaso badaitezke ere, Ursua aurkituko dugu hor guztien gain.
Franziako kortekua
Atzo etorri nintzan
Frantzieko kortetik
ama topatu neban
etxien bakarrik
Ama zer egiten dozu
zeuk holan tristerik
Nobedade barriak
entzun ditudaz nik
Ze nobedade barri
entzun dozu ama
Ezkondu ei zariela
ai ene semia
Ez dozu entzun ama
hain guzur haundia
hortxe atzien dator
neure emaztia
Frantzes ala ingeles
zeure emaztia
Frantzieko kortekua
bai ama neuria
Ez dot gura frantzesik
hain gitxi errenik
deukedan obeniau
kunplitu biot nik
Zer egingo diogu ba
ai ama neuria
hain da galanta ere
neure emaztia
Zeu kapaz ezpazar
hartu anaijia
anaijia ezpada
estudiantia
Estudiantia ere
ondiño gaztia
hogeta zazpi urte
kunplitu bagia
Aita bizi dodan lez
bizi banuen ama
enenduela salduko
Espain urrunera
Aita saldu nenduan
¡di bat bezela
kendutzeko bizia
Espain urrunera
Hamalau mando dodaz
bai perlaz jantzirik
hamabostgarrentxuau
bai urrez doraurik
Hartu izuez horrek eta
itxidazue bizirik
Hartugoguz horrek baña
ez itxi bizirik
Zazpi izera dodaz
odolez beterik
zortzigarrentxu honek
naroie mundutik
Agur agur egiten deutsut
amatxu neuria /.../
Leandra Bengoetxeak kantatua, 75 urte.
Munitibar, 84-V-12
Andere adulteroa
Unos cansiones nuevos
nahi nuke kantadu
con la esposa mía
zerzaiden pasadu.
Con el/un cortejo nuevo
neuri eskapatu
aquella habrá creído
ez dala pekatu.
Los dos disen que beben
goizetik gabera
dos asumbres de vinos
edanda ogera
Zazpi urte pasau di(ra)
que yo la conozco
por dónde anda ella
neuk eztakit asko.
Elias Arrate, 81 urte.
Munitibar, 84-V-12.
Testamentuarena
Izar ederrak urteten dabez
zeru altuen bakarrik
ez da bakarrik lagunek dituz
Jaun zerukuek emanik
Zazpi aingeru ondoren dituz
zortzigarrena geixorik
zazpi mediku ekarri deutsez
bakoitza bere aldetik
Zortzigarrena ekarri deutse
In dijje Madriletatik
arek igerri arek igerri
nondik daguan geixorik
Amore miñek badituz bere
desentrañetan sarturik
Mediku orrek guzurre diño
nik ez dot amore miñik
Gaur arratsian ilgo naiz eta
etorri bere gorpure
errosario zuri eder bat
erresetara dozule
Aingerutxuak kantetan dabez
Salbien Abe Marijje
gero guztiok goza dezagun
Beti zeruan glorijje
Amen Abe Marijje (bis)
Leandra Goikoetxea, 75 urte.
Munitibar, 84-V- 12.
Leisibatxo
Sonku ederra dozu
andra gaztie
Gorputzeko formidadien
bai aitte frailie
Ule ederra dozu
andre gaztie
Goizian goizik jaigite
aitte frailie
Ezeutuko ete zenduke
senar zurie
Lengo erropakin baletor
bai ante frailie
Laztan bat emongo neuskizu
andre gaztie
Ibaijje dau bitartez
aitte frailie
Urek erungo al zaitu
aitte frailie
Berori barkue dala
bai aitte frailie
Leandra Goikoetxea, 75 urte.
Munitibar, 84-V-12.
| 
