Atarikoa

Udaberriaren asieratik beltzez iantzita dago Euzko Gogoa, azal eta mami egon ere. Berrogei ta amar urteotan gure Erriak izan duen gizonik eginena ta eraginena ioan egin zaigu, Iaungoikoak dei eginda: Agirre eta Lekube'tar Joseba Andoni lendakaria, goian bego.

        Ain zuzen ere, norberaren aburuak eta iritziak bestera eginik, euskaldun guziak lur-iota dauntza. Orixe erakutsi digute Parise'ko ta Donibane'ko ileta biotz-erdiragarriek eta erri guzietan egindako iletak eta ateratako meza ederrek. Mendiz angoak eta emengoak, alderdi guzietakoak, ezker-eskubikoak, langile eta ugazabak, ikasiak eta ez-ikasiak, agintariak eta menpekoak, elizgizonak eta erri-gizonak, emakumezkoak eta gizonezkoak, euskaldunak oro otoitzean eta saminean bat eginda ikusi ditugu alabearrik.

        «Herria»k zionez, «eriotze orren aintzinean ideia guzietako euskaldunek bat egin dute, erakutsiz aurride daudela bai Euskalerriaren, bai Iainko Iaunaren zerbitzuko.»

        Besteak beste, euskaldun fededun aren bizitzarte guzian bi Irakasbide nabarmengarri ditugu, nere uste kaxkarrean: ta baldin labur adierazi nai ba'genitza, «euskaldunak bat» itzetan mamiturik arkituko ditugu.

        Bai-baitzekien inor ezin daitekeala kristau on izan, bere Erria benetan maite izan ezik. Areago oraindik: euskalduna ezin daitekeala kristau on izan, euskaltzale ezpadaite: endaz beste, euskerarengan baitago gure Erriaren besterik ez bezalakotasuna. Ortantxe zegoen aren euskaltzaletasun beroaren eta eraginaren erro giartsua, nik uste. Bilbo'ko semea izaki, euskeraz errez egiten zuen, ikasi bearra izan ba'zuen ere. Aren seme-alabek ere euskeraz egiten dute. Naiz ta neuk esan, nerekin itz egin zuen guzietan, euskeraz egin zuen. Euskera Euskalerriaren izkera bezala zeukan, erbestekoei-ta lauso eragiteko ez, erri baten izkeratzat baizik: beraz, Erri ortako ta beste non-naiko arazoak erabilteko gai. Iakitunen eta ez-ikasien, baserritarren eta kaletarren izkeratzat, langileen eta arrantzaleen izkeratzat, Bilbo'ko ta erri txikieneko izkeratzat, Euskalerrian eta erbesteetan bizi diranen euskaldun guzien izkeratzat, alegia.

        Norberaren aburuak gorabera, euskaldunok anai ta senide gera, Agirre'k esanen arauz: nor nor dan begiratu bage, guziok etxe bateko seme-alabak omen gera, ta gure arteko ez ta bai elkorrak eta antzuak, eta elkarrekiko goganbear galgarriak anai bezala, arildu ta uxatu bear ditugu, pakean bizi gaitezken, euskaldun iraun dezagun, eta Euskalerria bere buruaren iabe izan dedin.

        Muga guzien eta giza-kaxkarkeri guzien gainetik sendo ta zindo, argi ta garbi, baikor eta bizkor, euskaldun eta fededun, iraun zuen Agirre lendakari zanak, Euskalerri osoaren begi ta biotz izaki. Gure arteko iluna ta gau beltza argituz ta egunduz dioazken ginoan, aren irudiaren eguzki andia argiago ta beroago agertuko zaigu, baita gure Erriaren izangoa ta egingoa, euskaldunon lengoa, oraingoa ta geroa ere. Aren babesean eta aren argitara, euskaldunok bat eginda, iraun dezagun euskaldun eta fededun. Orixe bedi gure erabakia ta gure bidea, aren alde otoitz egiten dugun artean.