Atarikoa

Burutik asten omen da kirasten arraina. Orobat gertatu omen zaio euskerari. Andikien eta ikasien ekina ta egina bearrezkoen izango genitukean, gure erri xeak euskera erabil zezan.

        Andikiok aiputan ar ditzadanean, enituke aspaldidaniko aide nagusiak soilik aipatu nai, ezpaitira oraingo euskaldunen artean mazmarroak eta larrutxak aintzat artzen.

        Alabaina, aberats porrokatuak, zorri il biztuak eta buruz iantziak ditugu egungo egunetan andiki. Andikiok gure euskera aintzat artuko ba'lute, goikoen erakusbidea onartuko luke erri xeak noski baino noskiago. Euskaldun andikiok gure il edo bizizko auzi oni oarturik, euskaldunak euskaldun iarraitu bear dugunaren bearra zain eta muin somaturik, arbasoen izkera edonon eta edonoiz erabiliko ba'lute, lagunabarren artean zabalduko lizake zaletasun ori ta Euskalerriak euskaldun iraungo luke. Euskera gure andikiek beren izkeratzat ar ba'lezate, erri xea arrotu egingo lizake bere euskera dala-ta. Eluke mandoa saldu ta astoa erosi egingo, beintzat. Andikion erakusmeneko iardunbide onek eta euskal-ikastetxeek ekarriko lukete ekarri euskal-buruaustea erabakiko lukean bide zabala.

        Andikiok, ordea, badute beren on-gaitza: on bezainbat gaitza, alegia. Gezurra dirudi. Gure aldez beste bakarrik ez, baita beren buruen aldez beste ere ari izan dira zoritxarrez. Arenbaten dabiltz geienetan aberatsak eta ikasiak. Eztute al zutekeanik egin euskera iraunerazten, edertzen eta zabaltzen. Besterik esan ba'dezaizuet, eztidazute sinetsiko, noski.

        Andikiok galgarri ezpalira, ezkenitukean aiputan artuko, nonbait. Ta zentzurik ba'lute, lotsa gorriaren eztena baino barrurago sar lekieke beldurraren iltzea, gorriak ikusi baititu gure Erriak, andikiok dirala ta eztirala, ta beldur naiz zorigaitz aundiren bat gerta eztakien. Tximista aundi ta euri gutxi izaten da, ordea, gure artean.

        Euskera il nairik lanean diardutenek, giltzapean egon bear lukete, gaizkile andi baitira.

        Al izan eta euskerarik irakasten eztuten irakasleak iltzaileak dira. Elizan euskaldunei euskeraz itz egiten eztien apaizek eztute Elizak agindurik egiten.

        Euskerarekiko aberatsen eta gizon ikasien zabarkeria uxatu ta zapaldu egin bear dugu bein betiko.

        Aurtzaroan euskera bakarrik genekien, nonbait. Gure buruak ikasi bearrean ikusi genituneko, erderaz bakarrik ikasi bearra izan genuen zoritxarrez. Eztakiola inongo erriri gerta, gure Erriari gertatua ta gertatzen zaiona! Ikastaroa bukatuta gero, gure errietara itzultzen ginaneko, zail generitzan euskeraz egiteari: gure artean euskera bakarrik erabili bearrean, erdera generabilen.

        Egia esateko, euskeraren oraingoa ta etorkizuna irakaskintzaz uztarturik ageri da. Euskerak bizi bear ba'du, ikaskizunak oro euskeraz egin bear izango ditugu, eskola txikitik eskola nagusirainokoa, alegia. UNESCO'ren asmoetara, eluke gurasoengandiko izkerak izan bear oztopo, gure buruak iazteko, ikasbide errez baizik. Garai ori gure artera etor dadineko, —ta geuk benetan nai izango ba'genu, elduko lizateke— orainartekoa baino euskera ugariagoa, oparoagoa ta ederragoa erabili bear izango lukete gure andikiek eta gizon ikasiek.

        Zaila da gure egitekoa, ez, ordea, ezina. Gure gain dago. Ez da utsaren urrena: gure Erria il ala bizi ortan legoke.

        Ez da norbere burua bezalakorik: ez utz besteri egiten, zerorrek egin dezakezunik. Orixe opa izan du EUZKO-GOGOA'k amar urte aundiotan: zuzen edo makur, eder edo itsusi, gure artean noiz-nai euskeraz egin dugu. Zerbait diralakoan daudenek eta zerbait diranek ikusi al izan dituzte gure aleginak eta lerrenak.

        Lengoa oinarri, geroa io-muga, egin dezagun euskeraz egunean eguneangoa, zuzen eta zoli, argi ta garbi, atsedenik bage.