—Itz-Lauz—

Garizumako aizeak Bilbon be

Abeletxe

Gure Errion, oitura dan bezela, garizumeak eman du berea. Gure iardun au euzkerazkoei buruz delarik, pozik ukusi degu gogo-iardunak eurrez izan direla iritxoetan, eta Bilbon, erdeldunak urez bete nai diguten potzu ontan ere izan ditugu. Eta ez neskamen orduetan, norbaitek Arantzazu'ko batzarrean poliki aipatu zun bezala, baizik gizonen orduetan: arratsaldeko zortziretan, Yon donearen ertxadonan. Aita Zubieta bi pantsezkatarrek, anaiak baitira, euskara errez eta jatorrean biotz-ikutuki erabili zituzten euren gaiak.

        Aspaldiko ordez, erriak gogotik abestu zitun aintziñeko kanta zar abek:

                Erdu pekataria,

                Erdu eleizara!

                Jaungoikuaren berbea

                Gogoz entzutera.

                Ez egon pekatuan,

                Ez egon luzaro

                Damu izan ez daizun

                Alperrikan gero.

                Pekatarioak, Ama

                Maria zaituguz;

                Zeugan geure biotzak

                Gaur ipinten doguz.

                Egizu zuk Maria,

                Gugaitik erregu,

                Eriotzako orduan,

                Ez gaitezan galdu.

        Gogo-iardun oneik, Getari Laburdiko uritxo zoragarrian, 1939'gn. urtean egin genuzan gogo-iñarkunak gogoratu dizkida. Neri, biziro egokia iruditu zitzaidan an gogo-iardunei eman zioten tankera. Atsegin bitsetan iuaten gintzazan emetiko euskaldunak sermolari aiei aitzera. Ez bai-gengozan garizumako elezkizunak molde artan osotu ta egokitzen, ikustera oituak.

        Bi apaiz ziran, Doniane Loitzun'etik etorriak-edo.

        Bi apaizak, burruka gogorrak asmatzen zituzten euren tartean.

        Bat, pulpitoan iartzen zan erlijioko egiak esaten; bestea bean, jende tartean, trabena zuloetako arrasoiak aldeztuten.

        Egun batez asi zan goikoa, pulpitokoa, autorkuntzeatzaz polito baten itz egiten. Bekoak irri egiten zion, gizonok ardangeletan esan oi ditugun lelokeriekin erantzunaz. Jendeak ere parre aopean e baldin bazan ere.

        — I, ni bezela gizon aiz; ez ni baño gizonago, bearba gutxiago —esaten zion bekoak—. Orla izanik, nik zertako esan bear diat iri nere pekatuen berri?

        Eta goikoak erantzun zion

        — Eta ik zertako eman ioan bertze egunean uriko epaikariari, juez txatxarrari, egin zizkian galderen berri? Ik an norbait salatu uan. Guk ez diagu oraindik iñor salatu. Erriko jueza ez al dek i bezela gizon? Eta urari zer dela-ta autortu bear dizkiok ire jokaerak? Eta gizon orrek zer dela-ta zigortatu ta espetxeratzen au?

        — I bezela astokoa delako —erantzun zion bekoak.

        — Ni ez nauk astokoa. Jueza ere ez dek astokoa. Eta i eu ere ez aiz astokoa, norbaitek orla usteko duan arren.

        Erria parrez zegon eleizan, eztabaida oneri buruz. Pulpitokoak iarraitu zun:

        — Astoari belar ta pentsoak ematen ziok indar. Eta epaikariari nork ematen ziok indar guri kontuak eskatzeko?

        — Nik etzekiat orlako istoriorik!

        — Aaa! ez al dakik? Nik esango diat epaikariari nork ematen dion almen ori. Erri-Lendakari edo presidentiak, Errege naiz Erri-Buru egiten duanak ematen ziok almen ori erri-epaikariari: eta ik, nai ta ez, urari erantzun bear zerbaiten naspildu baldin ba'aiz.

        Neri berriz, apaiz gizajo naizen oni, Jesukristo'k, Iainkoaren Semeak eman zidak pekatuak barkatzeko almen ori, ta gogo-onez datorren guziari parkatzen zioskat bere pekatuak. Ez gizon bezela, Jesukristoren ordezkari bezela baizik.

        Beraz datorren larunbatean autorkuntza egitera etorri nai baldin ba'dek, ator eure gogo ori garbitzera. Etzaik damutuko. Ez dek ezer galduko.

        — Anitz dakik ik, arraio orrek.

        — Arrak iorik, anitz gaudek emen. Ortara etorri nauk: Arrok kentzera, ziatz usteldu ez gadizan.

        — Ago ixilik arraio, anitz dakik-eta.

        — Eta ik ezpaldin ba'dakik, nai ez dekalako. Iri irakasten ari nauk, ta ik ez ikasi nai. Eta lengo adibidea aski izan ezpaldin ba'dek, beste bat jarriko diat orain, arrak jo dikan zulotxu ori estaldu nairikan. Orra: Gure etxosteko baratzean, burnari batzuk zeudek, ferfil edo alambre batzuk. Geienak ez ditek balio zapi-zarrak ezkegiteko ere. Orraitio ba'zeudek bi burnari, etxeko argi guziak piztu ta errotea ere aidean darabilkitenak. Nola ori? Bi burnari aiei norbaitek indar ematen diotelako. Argi al zeok?

        — Zuen etxian bai, esan dekanez.

        — Baita zuenenan ere; ori ez didazute ukatuko emen zeraten bat berak ere. Baña norbaiten etxian argirik ezpaldin ba'da, tximitx-indarra duen burnaririk eztalako izango dek, autortzen eztan gizonaren biotzean gogo garbirik eztan bezala. Beraz atozte elduden larunbatean den-denok autortza on-on bat egitera: zuen biotzak argitzera.

        Entzule guziak, alaikiro ta gozaro, irriparrea ezpanetan genula aitu genun ezta-baida ori, ta larunbat igandean, gogo-iardunok burutu ziranean, Getari'ko eleiza ederra tiki azaldu zitzaigun denontzat.

        Gurenda ederra lortu zuten bi apaiz aiek, euren gazigarri jatorrarekin, alaikiro erriari erlijioaren egiak azalduaz.

        Ni enaiz dotore, Bidasoz andiko ala emetiko iokalega egokiago ote diran baitezteko. Ziurki era biak izango dira egokiak Eleizak darabilzkilako. Nik esan nai nuena au da: Atsegin bitsetan ausnartu nitula molde ortan egin zituzten gogo-iardun aiek.

        Emen, aurtengoak, uri guzietan, betiko itzal eta lotsearekin ospatuak izan dira, iardun-zaleak uri batetik bestera bideak betean aldatuaz.

        Karmeldar, pantsezkatar, paxiñotar ta enparautarrek keak atera dituzte zerbait otzituten zijoan giroa berotuaz eta Aste Santuko eleizkizun eta ibildeunetara ientea moltsoka eramanaz. Zorion egin bear dizkiotet pralle ta enparau euskeraz izerdi lamatan iardun diranei.

        Garizuma ta Aste-Santuak, ekarri zun Berpizkundea. Euskaldun sermolarion ta EUZKO-GOGOA gure aldizkingi onen eta antzekoan ekiñak, berpiztuko al digu gure maitasun guzien iturri dan Euskerea.

        Orla izan dedilla.