—Atarikoa—

Anai berri

Euzko Gogoa

Eztitan gaude anai berri bat Donosti aldean sortu zaigulako. Eta nolako anaia, alajaña! Badugu zertaz poztu erakutsi ditugun bideak alperreko gertatu ez diralako. «Euzko-Gogoa» ren elburua euskera izan da sortu zan ezkeroztik, euskera mailla guzietarako, euskera literatura alor guzietarako, eta euskera soilik. Literatura esatean, idaz-mota oro artu nai ditugu itz orren barnean.

        Eta Donostiako anai berri au gu bezin euskalzale sortu zaigu, bai orixe! Au ere, gu bezela, ikasi ta erdi-ikasien artera datorkigu, euskera apain eta kantariz elerti sail guztiak bilbatuz. Badakarzki guk ez ditugun saillak ere, Kinema-sailla esaterako. Eta «Euzko-Gogoa»k gertari ezoitu onek eman dion barne-poza ezin du lakaripean estali. Beraz poz betea Donostiako anai berri oni erakutsi nai diogu.

        Kalera begira sortu da euskeraren trebetasuna erakusteko, gai bizi ta gaur-gaurkoak erabiliz. Asmo bikaiña noski. Euskerak ere izkera bizia dala sendetsi dezan gai guzietan bere burua pulunpatu bear du ain sarri egozten dizkien makurrak gezurrak dirala mundu zabalari erakusteko, euskaldun makal-nagiei batik bat. Eta anai berri orren orrialdeetan ari zaizkigun idazleak, argi erakusten digute euskera izkera bizia dala, zernaitarako gai dala.

        Kezka txiki bat ba'dute, orregatio: «Zenbaitek uste izango du, bear bada, ori baiño eginkizun bearragorik badagoala. Baliteke ala izatea, eztugu ukatzen». Ala ere gure izkeraren etorkizunerako bakoitzak bere arloan euskera lantzea da euskaldun guztion eginbear nagosia. Ez dago beste biderik. Gure artean maizegi esaten digute erriarentzat, ERRI-ERRIARENTZAT alegia, idatzi bear dala; ortan ari ez geranok izkera ondatzen ari gerala ere entzun dugu bein baiño sarriago. Gure elerti-arloan idazleen eginkizun eta asmoak extutu ta ersteko oitura betikoa izan da. Beti izan ditugu maisu azkarrak nondik eta nola ibilli irakatsi digutenak, naizta berak, euskeraz tautik idazteke xeru gozoenean bizi izan.

        Bakoitzak, Iainkoak emanda, gere trebetasunak ditugu, antze berezia dugu, eta berez iarauntsi ditugun gaitasunok ezin ditzakegu ukatu ta ito agizko gaitasunen atzetik ibiltzeko. Erri idazleak ortarako gaiturik dauden idazleak dituzute, eta badira gure artean ere zorionez. Oiei dagokie erri-erriarentzat idaztea, gure erri maiteari bear dun ianaria banatzeko. Baiñan ortarako iaio ez diranei ez dezaietela eskatu beren bideak indarrez alda ditzaten. Orrezkero, guziok erribidetik soilki asiko bagiña, ez genuke iñoiz ere euskera oraingo ateka gogor ontatik atera al izango. Euskera, erriarena bezin bat ikasiena ere bada!

        Ikasiok ere, euskaldun geranez, gere lan eta gogobearkizunetan euskera erabiltzera bearturik gaude. Ez du deus kaltegarriagorik izan gure izkuntzak erri xoilari beti-begiratze ori baiño; orretxek antzutu, elkortu digu geienbat euskal-elerti baratza, oparo zitekena gabe biurturik, mendi-gallurretik erorita zelaian kokatzen dan arri aundiak azpiko ernemiñak oro itotzen ditun bezela. Uste zitalenaren iturria izan da gaiñera, beste izkerarik ez zekiten euskaldunentzat bakarrik euskeraz idatzi bear zala, alegia.

        Ala uste zuten Axularren itzaurreko euskaldun-talde artakoek ere, gutiz ere euskerarik etziakitenentzat gauza hunetaz euskeraz liburu baten egitea (Axular-Irakurtzailleari). Beste izkerak zekizkitenentzat etzen orrelakorik bear, nunbait. Mendiburuk ere alako zerbait ziñon «Jesus'en Biotzaren Debozioa»z idatzi liburuaren aitzin-solasean. Ark ere erdera zekiten euskaldunek erderaz irakur zitzaketela uste zun debozio artazko liburuak. Eta bide ortatik geuk euskaldunek, erakarri dugu aberri-izkera izkera-mailarik apal eta errukarrienera: «parvuli petierunt panem» eta kito; aur oialetan ukan dugu euskera mendez mende azten ere uzteke. Txiki ta larriena da euskera, milla izkera dakizkiten euskaldunena eta bat besterik ez dakitenena; mailla guztietan landu bear dugu beraz, guztiona dugun ezkero.

        Ederki dio gure anai berriak: «Oiñarriak leenago dirala tellatua baiño, baiña tellaturik gabe etxe-barrena ta zimenduak berak ere usteldu egiten dira azkenean». Itsu ez den edonork ikus lezake tellaturik etzeukalako ormak eta zimenduak ere euskal iauregiari pitzatu zaizkiola. Zeru-sapaia bear luke euskal-elertiak, izar bakoitza Iainkoak eman dion argia oparo ixurtzen, ez oro artizar, ez oro eguzki, bakoitza bere erlantzez, euskera apaindu ta gaitzen baizik. Orra euskal-iauregia iasotzeko bide bakarra; zimenduz ta teillatuz tinkoa gaiñera.

        Gure poza erakutsi ondoren, bizi luzeena opa diogu Donostiako anai berriari euskal arlo malkartsua bear bezela lantzeko. Danok bat euskeraren alderako.