Ilbeltza-Otsailla. 1-2' garren zenbakiak)'>


L I T E R A T U R   A L D I Z K A R I E N
G O R D A I L U A

 

 
 

                   - Literatur Aldizkarien Gordailua
                   - Euzko-Gogoa aldizkaria
                   - Ale honen aurkibidea

                   - Ale honi buruzkoak (azalaren irudia eta fitxa)

Aurreko artikulua— Euzko Gogoa (III'garren urtea. 1952 gko.
Ilbeltza-Otsailla. 1-2' garren zenbakiak) —Hurrengo artikulua




 

 

— Euskera—

 

Aita Mitxelena berrizaleekin

 

Orixe

 

Bai, Irigarai iauna. Bai, Lafitte iauna. Berrizaleekin. Zuengandik ezer gutxi ikasi du, ta berrizaleengandik polikitxo ere bai. Guziak irakurri ditu. Etzaio iñori esan bear ez dezala irakurri Kardaberaz, mordollokeri aundiak ditulako. Ez eta oraingo berrizaleok ere, itz berri asko asmatu dutelako. Denetatik ikasten da zerbait. Norberak ikusi bear du zer itz mordollo ez erabilli, zer itz asma-berri ez erabilli. «Arantzazu» poema erritarra dala? Bai; baiña ba ditu erritar ez diran gauzak ere. Lenbizi, burubideari dagokionez, «in aedificationem Corporis Christi» edo Kristoren gorpuzgintza ori ez daki Irigarai'k zer dan, eta Lafitte'k ere ba'du teologiaren bearra, bereiziki S. Paulorena, ori buruan sartzeko.

        Erria ez da irixten ortaraño. Goraxegokoak ere ez. Gero, euskera erritarra omen darabil, garbia, maisukeri gabe (sin pedantería). Ostiko ori guregana dator. Orobatsu omen dio Lafitte'k ere. Ez dakit euskeraz ala erderaz eman dun iritzi ori. Zabalkundea egiteko orrian españolez dago, ta onela dio: «evitando todo alarde de hacerse el sabio... no violenta el lenguaje... emplea palabras usuales, &, &». Ez dula bortxatzen edo biurritzen euskera. Ez ote? Itz asko xamarretan bai, bertsoak beartuazirik.. Erriaren itzak derabiltzala? Ez beti. Or dituzute eun itz baño geiago berrizaleen kutsua dutenak. Oietakorik bat bera ere ez duzute arkituko «Euskaldunak"' ean.

        Eusko Gaztedi'ko eskolan ikasi ditun itz batzutatik asiko naiz:

 

Bakoitzan (bakoitzean ordez), iru aldiz gutxienik:

1. 107-4 27.      «      105-17
2. 236-12 28.      «      174-azk. lerr.
3. 245-5 29.      «      232-8
Goizan (goizean ordez):  30.  edeslari97-23
4. 11-9 31. aintza90-24
5. abestu 5-5 32.      «      168-24
6. opalmi 13-6 33.      «      179-7
7. 159-14 34.      «      175-25
8. Opalgai 13-8 35.      «      172-azk. lerr.
9. opaltzalle 160-8-10. 158-17 36.      «      180-10
10. Nekaldu 146-23 37.      «      180-11
12. nekalkide 158-10-13. 160-2 38.      «      212-15
14. nekalkide 160-2 39.      «      214-3
15. Opaldu 159-8 40.      «      214-4
16.       »      39-azken-lerroan 41.       «      229-9
17.      «       41-azk. lerr. 42.      «      235-9
18.       »      159-9 43.       «      235-16
19. Opaltzalle 160-8 44.      «      235-24

 

        Ba-ditu aditzan itz-ioku berriak ere. Azkue zanak neoflexismo esan oi zien.

20. dasagun 140-19 45.      «      235-16
21. digokio (igo) 158-19 46.      «      204-5
22. dabesa 174-12 47.      «      240-5
23. dabesagu 246-8 48. aintzatu 177-9
24. edesti 45-4 49. aintzagarri 180-10
25.      «     56-8 50. jaurgo19-20
26.     «     97-4 51. amesmen19-1
52. bidazti 19-6 91. oindi113-5
53.     «     15-6 92. oindi159-4
54.     «     18-11 93. done115-15
55.     «     22-azk.lerr 94. donetu167-5
56.     «     129-20 95. Eros-mendi115-1
57.     «     151-5 96. deunak120-9
58.     «     204-3 97. edontzi130-22
59. arbide(galtzara) 24-1 98. berpizkunde141-azk. lerr
60.     «     24-19 99. jauretxe154-22
61.     «     19-3 100. Amatza161-1
62.     «     55-19 101. aurkeztu156-8
63. bidazti56-13 102. ikurrin170-2
64. bidazti74-18 103. geznari174-7
65. biozpe29-5 104. abesbatza174-15
66. aldakuntza 31-8 105. abesbatza142-2
67. sort-oge31-4 106. ereserki175-13
68. gurendu35-2 107. ereserki79-13
69. gurentzen78-8 108. ereserki107-1
70. guren108-15 109. sendi180-15
71. olerki.47-5 110. enderri180-20
72. idaz-lan19-25 111. oztin183-13
73. idaz-lan21-19 112. oztin221-10
74. abots.59-1 113. erti192-9
75. abots.67-1 114. abesti197-12
76. abots.123-1 115. izkillu212-11
77. ñirñari60-24 116. azke213-12
78. aldundi65-2 117. margo219-4
79. askatasun 70-2 118. margo219-azk. lerr.
80. askatasun 10-16 119. aberri240-26
81. erki75-11 120. guda33-azk. lerr.
82. azku84-ask. lerr 121. guda75-3
83. nai dun antxe (Olabide) 86-1 122. abizen42-azk. lerr.
84. aldezlari88-12 123. olerkitxo47-5
85. neurgE90-9 124. sendokuntza65-7
86. euskotar96-16 125. esakun95-24
87. lekaidetza97-12 126. euskotar96-16
88. deun102-13 127. euskotar237-azk. lerr.
89. antzalda106-6 128. abenda168-17
90. gorpuzgintza 108-azk. lerr. 129. gurtu224-15

 

        Bakarren batzuk geiago izan ditezke nik galduak. Aski dira eun eta ogeita bederatzi oriek. Gogoan daukat are Lafitte iaunak Zaitegi iaunari egotzi ziona: zenbait aldiz -a muga-itz edo artikulua ixil uzten zula... Lizardi zanak eta Orixek bezala, ta ori kaskoinkeri zala. Aski garbi garbi erantzun nion erriko oiturarekin, eta Lamiña baten itzekin. Gaur beste zerbait datorkit burura. Gorriti'ko sakristau bat oso bertsolaria omen zan. Letaria kantatuz Santa Barbara galdorrera zoazela letaria bukaturik, apaizak onela kantatu omen zion: Apaiz. — Elosta'n ostoa berde! Sakrist. — Bai ala fede! Apaiz. — Iauna egizu euri. Sakrist. — Idor eta ateri. Aita Mitxelenarenean berrogeita iru olako atzeman ditut. Torizkizu:

 

1. soñu jotzen zuan9-14
2. zeru bera ari zan 12-6. Zeru bera, un mismo cielo; zerua bera, el cielo mismo.
3. Erromesak bai adu txar 20-13
4. Gaur gauerako ostatu23-13
5. Gaur gauerako ostatu24-3
6. pozak dezan leku33-6
7. Aizkorriren altzo35-16
8. euskal-kabi goxo (degu)35-17
9. ezin aztu zure irribarre36-1
10. anpatu arte euskal maitasarre36-2
11. iguzu larre beartuentzat53-10
12. zure errukiaren euri53-11A. Mitxelenak sakristauari ikasi ote dio?
13. aterpe eman arte54-azk. lerr.
14. zeru berbera dala55-3...Zeru berbera; ez beste zeru bat; zerua berbera; ez beste ezer.
15. norabait erromes55-19
16. nora zoaz, Euskalerri56-4
17. zeru berbera60-24
18. amesten genuen sari61-14
19. (eman) beren errien opari61-16
20. izan dezadan ostatu62-18
21. izan dezazun ostatu62-20
22. bidegintz onek urrea73-22
23. animak gora du lege74-7
24. danok daukagu ostatu77-10
25. izango du bere irudi86-4
26. su zeriola97-21
27. gure kalbario santu114-azk. lerr.
28. izango dute ostatu115-4 bi aldiz
29. euskal kalbario santu115. 12
30. antxe degu.. euskal kalbario119-4
31. egin det promes124-6
32. artu pekatuen damu125-9
33. Atoz, Gurutze santu127-14
34. gaur gauerako ostatu132-13
35. ez det damu erromeri133-17
36. gabon, pake ta osasun.142-6
37. Jesus Pillareko142-21
38. nere Erri santu izango166-27
39. Egunon, erromes173-14
40. an doa denen sendagille204-18
41. hai eldu ere mirari223-13
42. itxas denen lege240-12
43. entzun, euskal fede240-21

 

        Egia au da, ta ez zuek diozutena.

 



Literatur Aldizkarien Gordailua Susa argitaletxearen egitasmoa da.