—Euskera—

Euskotarren mintzaera

ta elertia

E.G.

Ipar-Amerika'tik datorkigu berria: Galindez yaunak, Columbia University dalako Ikastetxe Nagusian itzaldi bat egin dula: «La extraña lengua de los Vascos y su literatura» Jesús de Galíndez. Itzaldi orren laburkizuna egunkari batean irakurri dugu. Ausaz ez dago oso ondo egiña laburketa ori; baña, dana dala baztarretan euskerarengaz eta euskotarrengaz gero ta berri geiago ematen ari dirala yakitea, guziz atsegin zaigu.

        Euskotarren giza-enda edo arraza arrotzen du lenbizi: Europa'n dan zarrena dala, yakintsuek diotenez. Gure egunotako aburua au omen: Ario'tarrak Europa'ra etorri baño len, euskotarrak oraingo lurralde beretan bizi zirala.

        Euskerak oraiñarte nola iraun ote du, oinbeste aldarte ta yoan-etorri ondoren Gauza arrigarria, noski, ta miraritzat artu ditekena, batez ere, ezer idatzi gabeko izkuntza batek onela irautea. Bertsolarien eta elizgizonen elertia besterik ez du izan oraintsu arte gure erriak: ez aurren ikastetxerik, ez kozkortuenik, ez elduenik.

Lenbiziko bertso-liburua aipatzen du, Detxepare apaizak 1631' garrenean argitara emana. Urrena, Leizarraga apaizak, Naparroa'ko Erregiñaren aginduz euskerara itzulitako Itun Berria. Urrenago , Axular apaizaren GERO, ta ortik aurrera, Oihenarte, Etxeberri, Larramendi, Kardaberaz, Mendiburu.

        Gure egunotako euskal-pizkundeari dagokiola, Arana Goiri'tar Sabin ipintzen du guzien buru, bai abertzaletasunean, bai elertian. Etzaizkio aztu Azkue, Bonaparte, Humboldt, Schuchardt, Trombetti, Urkixo. Pizkunde ori 1936' garrenean eten zan, matxinadarekin, bañan ez oso il ez Euskadin bertan, ez atzerrietan ere. Euskadi'n Labaien yaunak or argitara ditu L. Mendizabal'dar Ixaka'ren Iztegia (erdera-euskera) ta. Orixe'ren Euskaldunak. Atzerrian Zaitegi yaunak, Sopokel, Ebangeline, Goldaketan; Monzon yaunak Urrundik eta Gudarien egiñak; Orixe yaunak Urte guziko Meza-Bezperak. Aldizkarietan: Argia, New-York'en; Ekin, Buenos Aires'en; Euzko-Deya, Paris'en eta Mexiku'n; Alderdi, Paris'en. Azkenaldi ontan Yon Andoni'ren «Bizia garratza da» gogoratzen digu, ta Erri Batzarretuak euskeraz argitara eman duten liburuxka bat, izen onekin: «Gizakien Eskubideak».

Bear ba'da Galindez yaunak ez ditu ixilik utzi bere mintzaldian Manterola yauna Euskalerria'rekin, Muxika'tar Gergori Euskalerriaren Alde'rekin, eta Orkaiztegi yauna Euskal Esnalea'rekin.

        Dechapare, Leizarraga, Oihenarte, Etxeberri Elizanburu ta Etxahun aipatzen ditu, baña mugaz aindiko gure anaiek egin dituten lanak ez dira ageri laburkizun orretan, esaterako; Gure Herria, Herria, Aintzina, Helgar, Oxobi, Etxepare ta beste zenbait oraingoren izenak agertzea ere merezi zuken.

        Gure atsegiñak Galindez yaunari, gure aberriaren eta izkuntzaren ezaguera atzerrian amaten ari dalako.

        EUZKO-GOGOA ez du zakuan utzi mintzaldi orretan. Eskerrik asko.