Euzko-Gogoa

Emakume batek

«Euzko-Gogoa» deritxon aldizkingija, Zaitegi jaunak Guatemala'n euzkera utsez argitaldurikua, arrtu dot eta pozik-bai-pozik irakurri be. Bertan gairik sakonenak euzkera garbiz agertzen dira: olerrtija, elerrtija, ereserrtija, edestija, antzerrtija, gixarrte-gayak, idazti deunak eta guztitariko jakintza-gayak. Or aurrian esan dodazan itzik asko nire entzule geyenak ez-edo dabez ulertzen, baña bai, noski, euzkerea benetan mate ta landuten dabenak. Orain ulertzen dabezanak, len ezebezan ulertzen; eta orain ulertzen; eta orain ulertzen eztabezanak, gero ulertuko dabez. Baña orretarako, ulertzen doguzanok erabilli ta zabaldu egin biar-doguz. Nik, nire aldetik, ori egingo dot gaur emen, eztakijanari irakastia goi-matasunezko lana da-ta. Ia ba, poliki-poliki

        Olerrti, poesía; elerrti, literatura; ereserrti, Música (arte); antzerrti, Teatro (arte); gixarrte-gayak, cuestiones sociales; idazti deunak, libros sagrados edo santas escrituras.

        Euzkel-itz onek eztira orain barrijak; berrogatamar edo geyagozko urtedunak dira. Beraz, naiko zarrak dira ta euzkeldunik askok ezagutu ta erabiltzen dabez. Ostera, bana, bai-dira olako euzkel-itzak erabilli gura eztabezan euzkeldunak, eta euzkeltzaliak dirala esaten dabenak be. Ori eztot nik ulertu edo konprenitzen. Poesija, literaturia, musikia, istorija, teatrua, kustiño sozijalak, liburu santuak eta abar entzutiak niri belarrijetan min-egiten daust. Eta nire entzuliai emendik itandu al ba neuskija, danok edo geyen-geyenak bardin erantzungo eustien. Baña ganera, mordollozko itz zantar orrek-eztira benetan zarrak, benetako barrijak baño, ta Euzkadi orain eun urte baño geyako eztala sarrtu ziran Gaztela-axiak bultzauta, orbela axiak darabillan lez. Beraz, itz itxusi orrek orbela lakoxiak dira: errdel-axiak ekari ebazan eta euzkel-axiak eruan biar-dau

        Geronek, orain eun urteko euzkeldunak lez itz-egin eta idazten ba-dogu, emendik eun urtera etorriko diran euzkeldunak be bardin egingo dabe, ta euzkera gure ele matagarrija geldittuta geratuko da, ur illa idoi baten lez, eta ur illa idoi baten lez ustelduko da.

        Orregatik, Zaitegi jaunari nire zorijonik berotsubenak eta bijotzeko agurrik zintzuenak. Orrela: euzkeraz garbiro ta txukun gairik sakonenak erabilli leitekezala Zaitegi erakutsi dau. Eta «EUZKO-GOGOA» bere aldizkingi ederra ludiko bazter guztijetara eltzen dalako, euzkel-irakurrle asko ixango dauz, eta, oyek, gitxika-gitxika, euzkeraz irakurrten dabe, baña euzkera txukunez eta ez kutxudunez.

        «EUZKO-GOGOA»n euzkel-idazle jatorrak eta guztiz ezagunak idazten dabe, eta guztijena irakuritta, poz aundija arrtu dot. Baña gauza bat autorrtu biarr-dot emen: atsegin geyen ixan yatana «Gotzon»en «Gixadijaren azikera-bidiak» ixan da. Nire ustez, gaur, euzkel-jakittun sakonenetarikua. Españarrak esaten dabe: «sobre gustos no hay nada escrito» ta berez, bakotxak bere txestallu berezi ixan daiteke. Nik neuria dot-eta, «Gotzon»en idazkayak gozor txestallututen dodaz.

        «Gotzon» antzinako ezaguna dot, eta beti nire irakaslari ixan ba. Bua berarentzat be nire agurra.