Zenbait artifizioren berri eta proposamen bat

Kirmen Uribe

Literaturan ugari dira artifizioak, jokuak, eta aspaldi-aspaldidanik gainera. Esate baterako, Lasok, K. a. VI. mendean, «Zentauroen oda» bar idatzi zuen berezitasun bitxi batekin: oda horretan ez zen inondik inora sigma letrarik agertzen. Gure aroko III. mendean, berriz, Larandako Nestor-ek Iliadaren berridazketa bat burutu zuen, hori bai, liburuki bakoitzean alfabetoko hizkiren bat baztertuz. Fabio Plantziades Fulgentziok ere prozedura bera erabili zuen, dagoeneko V mendean, eta ezohiko historia unibertsala idatzi.

        Dena dela, txalogarriena Huebaldoren ahalegina dugu seguru asko. Erdi Aroko idazle honen «Burusoiltasunari egloga» aurreko lan guztiei gailendu zitzaien. Egloga hau Carlos Burusoilari eginiko laudorioa dugu, eta ondorioz, ehun eta berrogeita sei bertso-lerrotan luzatzen den olerki honetan hitz guzti-guztiak «C» letrarekin hasten dira; izan ere, Carlos, erregeren izena, hizki horrexekin berarekin hasten zen.

        Gure XX. mende honetako idazleak, kontakizun oro idatziak direla jakitun, zenbait artifizio bitxi berreskuratu eta beste zenbait berri asmatu behar izan ditu; tradizioa lehenik bereganatu, eta gero, nahi izanez gero, goitik behera eraldatzeko. Eta bada, Jean Lescureri esker, klasiko eta ikutuezin bilakatu diren testuak aldatzeko era dibertigarri eta, nola ez, guztiz aberasgarri bat.

        Eta horretarako, har dezagun lehendabizi, adibidez, gure gizarteko testurik sakratuenetariko bat:

        Artículo 8

        Las Fuerzas Armadas, constituidas por el Ejército de Tierra, La Armada y el Ejército del Aire, tienen como misión garantizar la soberanía e independencia de España, defender su integridad territorial y el ordenamiento constitucional.

        Hain serio irmoa den testutxo hau, hainbeste buruausteren iturburu, eragiketa erraz baten bitartez testu irrigarri eta burugabe bilaka dezakegu, mundu guztiaren osasungarri:

        Testu aldaezinez trufatzeko metodoa

        Eman beharreko urratsak:

        1. Aukera ezazu testu kanoniko eta guztiz errespetagarri bat.

        2. Eskura ezazu edozein hiztegi.

        3. Aldatu nahi duzun testuko izen guztiak azpimarratu.

        4. Izen horiek hiztegian bilatu.

        5. Izen bakoitzaren atzetik hiztegian bertan datorren zazpigarren izena azpimarratu.

        6. Testu berri bat osatu jatorrizko izenen ordez zazpigarren izen horiek jarrita.

        Goazen bada eraldaketa burutzera:

        1. Eskura ezazu edozein hiztegi: esate baterako, Diccionario de la Real Academia, 1984ko edizioa.

        2. Aldatu nahi duzun testuko izenak azpimarratu: Fuerza, Ejército, Tierra, Armada, Aire, misión, soberanía, España, integridad eta ordenamiento.

        3. Izen horiek hiztegian bilatu.

        4. Izen bakoitzaren atzetik datorren zazpigarren hitza azpimarratu. Adibidez, Fuerza hitza hiztegian bilatuz gero, atzetik datorren lehen izena fuesa da, bigarrena fufo, hirugarrena fufú, laugarrena fuga, bosgarrena fugacidad seigarrena fugada eta zazpigarrena eta guri axola zaiguna, fuguillas.

        5. Testu berri bat osatu jatorrizko izenen ordez zazpigarren izen horiek jarrita:

        Artículo 8

        Las Fuguillas Armadas constituidas por el Elaiómetro de Tiflóloga, la Armadura y el Elaiómetro del Aisenino, tienen como míspero garantizar la sobra e indicación de Esparavel, defender su intelecto territorial y el ordeño constitucional.