—14—

 

                «O, Pello, Pello,

                logale nik eta

                jinen niza oherat?

                Irun ezan eta

                gero, gero, gero,

                irun ezan eta

                gero, gero, bai...».

 

Kanta kantari, loari deika ari izan da, lehentxoago, Errotaurreko Matxalen, besartean euki duen seinak lo egin zezan.

        Hainbeste ordutan lorik egin gabe, begiak erreta ditut nik ere. Eztarria ere bai, hainbeste mahats aihen erre ondoren.

        Santi indianoaren txaletaren ondoan nago. Oraintxe bertan pasatu dira nire ondotik Don Trifonen serbitzari talde bi. Ekidazuko etxerik gehienak arakatu dituzte. Baina ez da ageri Amaiarik, ez Eskolastikarik. Zeharo nekatuta joan dira serbitzariok herriko plazarantz.

        Ibili ba nabil ibili ni ere Amaiaren bila baina, ia aspertu egin naiz. Nora sartu ote da? Haundia da ez inon agertzea! Urde ta Urruxa ere ez dira ageri, niri laguntzeko...

        Ilun dago, ta otz, eta bolaka ari dira laino artean Hodei ta Eate. Izan ere, marrantatu egin da gure Mari; bular-estua du, ta eztulka ari da, eta Hodei ta Eate haren eztulekin jostatzen ari dira.

        Behingo batean etorriko zela argia esan du Josepak arratsaldean baina, argirik ez da etorri oraindino, eta ilunetan dago Ekidazu. Eta ekidazuarrik erdiak kandela argi motelen inguruan behaztopaka dabiltza. Lotan dagoz beste erdiak, lozorroan.

 

                «Herria lozorroan,

                lozorroan dakusgu;

                erdiak eta gehiago

                lotan,

                erdiak eta gehiago...

                Ai! Guk gutxiok ezin,

                inolaz ezin dugu,

                erdizka besterik

                asko,

                gauza asko esan.

 

                Eta bide behera

                erroiak eta erroiak

                ta ezten gaiztozko sugeak,

                ezten zorrotzez;

                gorrotozko anitz etsai

                ta pistiak zirika

                albo ta saihetzez

 

                O, hau bai gauaren gautada iluna!

                Hau bidegite kementsu ta astuna!

                Ai! Bazenki bidegite honetan

                zenbatzu arantza ta zenbatzu ostopo,

                zenbatzu izerdi ta odol ta malko,

                zenbatzu irain jasan behar diran,

                eguneroko ekinaldi estuetan!

                Bazenki gure odol tanto,

                gure izerdi, malkoetatik,

                zenbatzu lili ta larrosa lurrintsu,

                bazenki zenbatzu lore sortzen diran!

                Bazenki gau ilunaren ondorengo

                argi nabar ta goiz argiak

                zein egun jorantsu bihurtzen diran!

                Bazenki itxaro egoak,

                ahalegin bizi kutunetan,

                noraino sustartu, sakontzen,

                noraino zabaltzen, diran...!

                Ai! Hori bazenki, bazenki

                bizi emate hori zein ederra dan,

                bidelagun on bat zinake,

                bai, gure kalbario maitean».

 

        Zergatik ez dakit baina, ez da sartu Don Trifonen serbitzaririk Santi indianoaren txaletera. Baina, hala ere, beldurretan dago Santi, ta ateak eta leihoak ongi hertsi ditu, badaezpada. Beldur bat da abereetan, ta asko gizonetan.

        Ozbera da Santi, ta ur berozko poltsa bat ipini dio ohe barrenean bere emazteak.

        Biharko periodikuak gogoan dituelarik sartu da ohera Santi. Hain zuzen ere, periodikuak dira haren eguneroko kultura iturriak, haren irakasleak.

        —Argi ta garbi etorriko dira gaurko gora-beherak biharko periodikuetan —esan du bere baitan.

 

 

Don Julian medikuaren etxera ere ez omen dira sartu Don Trifonen serbitzariak.

        Ohean dago Don Julian, bere emaztearekin. Transistora belarrian duelarik dago, Paris-ek zer dion entzuten. Munduko gora-beherak jakiteagaitik entzuten du Paris. Pakezalea da Don Julien, ta ez da ezertan sartzen. Zuretik ezpala, nolakoa aita, halakoa semea, aitatara eman du, bere aita bezalakoa baita: kapitalista liberala. Modua daukanak, jan dezala oiloa; ez daukanak, artoa. Baina behartsuek oiloa dutenean, beti ostirala, haragi-uzte eguna. Dena dela, aberatsa, inpernuko legatza; pobrea, zeruko lorea.

 

 

Joan omen dira Felix Astoren etxera Don Trifonen serbitzariak. Baina Felix Astok ez du beldurrik, eta ez du hertsi giltzapean aterik.

        —Nor etorriko da, ba, hona, nigana? Eta etorrita ere, zer? Zer egingo didate, bada?

        Astoen zeruan dago orain Felix Asto, lo. Iratzean dagoen txerri mazal bat dirudi ohean, bere bekain ta belarri haundiekin. Zurru ta purru ari da. Nola ote ditu eskuak eta oinak? Izan ere, eskuak poltsikuetan eta oinak ohean garbitzen dituela esaten du astotzarrak halakoak! Gero «txerri zikinok» esango die ijitoei!

 

                «Txistuka dago trena.

                Txistu hotsa tristea da gauean.

                Ikusten zaitut bakar,

                bazterrera utzia,

                trenbideko ertzean,

                jendepean...».

 

        Joan doa ala etorri dator trena? Hamaiketakoa ala hamaika t'erdietakoa ote da?

        Gelditokiko erlojua gelditu egin da, Olazaharko Juanen bihotzaren antzera. Baina erlojua gelditu arren, munduko erloju guztiak gelditu arren, denbora aurrera doa. Noizetik noizera, arteka marteka, denbora aurrera doa, aurrera beti erreka bateko ura bezala. Lehen, orain, gero, atzo, gaur, bihar, ihes, aurten, datorren urtean... Inoiz ere ez da gelditzen. Aurrera doa beti denbora hegalaria oraintxeka.

        Atzorik hona, egun bat gutxiago. Ala egun bat gehiago? Egun luzea batzuentzat; laburra beste batzuentzat. Gau-eguna-gaua, haientzat; eguna-gaua-eguna, hauentzat.

        Anitz arpegi dituen denbora aurrera doa, beti berdin ta ezberdin. Denbora, aldia, garaia, astia, gunea, denboraldia... Baina zer da denbora? Denbora doa ala neu naiz noana...?

        Ilunetan dago Ekidazu baina, su haundi bat ageri da eliza goienean, kanposantuaren ondoan. San Juan eguneko sua iruditzen zait. Baina ez. Ijitoen jauregiko argi bizia da. Bai, ijitoak ere ba ditugu Ekidazun gaur. Ijitoak, motzailak, kitanuak, kitoak, buhameak, edonongoak eta inongoak...

 

                «Buhameak ba dakite

                trikun trakun egiten;

                trikun trakun egiten eta

                oilaskoen ebasten:

                lupaire lupaireton,

                lupair lupair lupaireton.

 

                Buhameak ba dakite

                oilaskoak ebasten,

                oilaskoak ebats eta

                sasipean gordetzen:

                lupaireton lupaireton,

                lupair lupair lupaireton».

 

        Edonoiz etortzen dira ijitoak Ekidazura. Ete ernatu, bizkortu egiten dute herria, etortzen diren bakoitzean. Haiek dagozen artean, baserritarrek ongi zaintzen dituzte oilaskoak.

        —Etorri zaizkigu, berriz ere, besteok! Erne ibili beharra egongo da; bestelan..., laister egingo dute banketa hauek gure hegaztiekin.

        —Kordel luze bat eukiten omen dute andrazkoek beren gonapean, artagarau bat puntan duelarik. Eta oilasko baten ondotik pasatzean..., jausten utzi kordelari, ta rapa!, atrapatu egiten dute oilaskoa. Jakina, aurrean artagaraua ikusten duenean, iruntsi egiten du berehalaxe oilaskoak eta..., arrain bat bezala atrapatzen dute.

        —Bai. Lapurretarako trebeak dituzu. Beste zeregin haundirik ere ez dute ta, alpertzarrok! Lanean ikusi nahi nituzke nik hoiek, lanean!

        —Kaminerutzarako izango litezke berebizikoak hoiek. Horrexetarako bai.

        —Bai. Baina sorbaldako hezurra okerturik eukiko lukete, aitzurra beti sorbaldan erabiliko luketelako.

        —Jan ere, berriz, edozein txerrikeria jaten dute, zikin saskelok! Ta on egiten diete gainera! Hori da haundiena! Kontuizu: ez dira sei ilebete izango, albaiteruak esanda, lurperatu egin genduen, gure etxe atzeko zelaian, berez hil zaizkigun behi bat. Ba, zer egin zutela uste duzu ijitoek?

        —Lurpetik atera ere igual hoiek, kapaz dira hori ta gehiago egiteko ere ta...

        —Bai, horixe egin zuten. Hiru egun garrenean lurpetik atera, ta jan, ugertsu iguingarriok!

        —Gaizki ibiliko ziren egunotan, euri asko egin du ta. Izotzak ez ditu hainbeste ikaratzen, baina euriak bai, itoginik gabeko aterperik ez baitute sekula eukiten.

        Ekidazuarren esamesak iraingarriak dira ijitoentzat. Baina ez dituzte entzuten ijitoek, eta pozik egoten dira hauek haien artean.

        Zaldi eta asto eta mandoen ileak moztu ta saskiak edo otzarak egin: hauxe izaten da gehienetan gizonezkoen lana (lan ere egiten bai dute noizean behin ijitoek); tratalaritzan ere oso trebeak omen dira. Andrazkoak eta haurrak etxerik etxe ibiltzen dira eskean. Diru gutxi pilakatzen dute, baina jateko hondakin asko.

 

                «Eskale naiz,

                eskale;

                aterik ate nabil,

                beti aterik ate.

                Nere izenarekin dituzte

                umeak ikaratzen:

                "Larruzahar" deitzen naute.

                Inork ez nau maite,

                baina inork ez dit agintzen».

 

        Felix Astorenera ez dira joaten eskean. Izan ere, harenera joanez gero, laister botatzen ditu bere ingurutik.

        —Urdai pizka bat...? Baita zera ere! Neuretzat ere ez da txarra urdaia. Leku onera zatozte urdai bila. Ea, ea, kanpora hemendik, txerri zikinok!

        Gaur ez dira eskean ibili. Beren karroetan edo suaren ondoan egon dira egun guztian. Hain zuzen ere, nonbaiten ohostutako edo nonbaitek emandako txerri beltz txiki bat izan dute gaur jateko.

        Goizetik joaten dira ohera. (Nahi baduzu luzaroan bizi, txoriekin ohera, oiloekin jagi). Baina gaur ez dira joan oraindino ohera. (Txoririk ere ez da ia ikusten neguan eta...). Haiengana joan ote da Amaia? joan ote dira hara ere Don Trifonen serbitzariak? Baina zertarako hoiengana? Hor dagoz ijitook, suaren bueltan, baina ez dut uste Amaiarik dagoenik hor; Don Trifonen serbitzaririk ere ez. Bai zera!

        Kedarra baina beltzagoak dira danak, eta ikusi ere ez dira ondo egiten. Oinuts dagoz gehienak. Gizon, andre, haur, eta txakur, su inguruan dago ijiteria. Haurrak batez ere, nonnahi ageri dira: sabelean, besartean, altzoan, bizkarrean, alboan, karroetan... Hemen dago umearen umea! Haur-etxe bat balitz ere..., eta etorriko direnak gainera, horretan oso langileak bai ditugu ijitook. Oso langileak dira horretan, bai, eta ongi betetzen dituzte berezko legeak artifizialkeria ta haragikeriarik gabe, bizi alarguntza edo poligamia edo dibortziorik gabe. Ijitoek ez dute umerik ekartzen, etorri egiten zaizkie.

        Lehengo batean ezkondu ziren hauetako bi. Ezkontza miragarria, benetan! Taldeko zaharrenak ezkondu zituen. Eguerdia zen. Ijito taldearen erdian zegozen ezkonberriok, garbirik eta zuririk jantzirik. Arropa zuriaren ondoan, edertu egin ziren haien arpegi beltzeranak. Ijito zaharra zuten aitzinean, gizon zahar zimeldu bat. Eta kantu bat abestu ondoren, alkandorak kentzeko agindu zien honek (aintzina biluztu egiten omen ziren). Alkandora biak hartu, ta mila zati egin zituen ijito zaharrak. Gero, zulo bat egin zuen lurrean aitzur bateaz, eta, alkandora zatiak nahastu ondoren, lurperatu egin zituen hauek, ezkonberriei holako zerbait esanez:

        —Zuen bi alkandora hoiek leheneratu arte ezin zaitezkete banandu.

        Kantaldi ta dantzaldi labur bat egin zuten guztiak berehalaxe, ta gero bazkaria. Bazkal ondoan, arrats erdian, karro batera sartu ziren ezkonberriok beren elkar maitasuna gorpuztzera, berezko legea betetzera, Jainkoaren esana egitera: «Hazi ta ugaritu zaitezte...». Bien bitartean, jaten, edaten, kantatzen, ete dantzan ekin zion ijito taldeak. Iluntzean atera ziren ezkonberriok karrotik, gazte, eder ta pozik, eta jaten, edaten, kantatzen, eta dantzan jarraitu zuten besteekin batean.

 

                «Buhameak ba dakite

                zaldunaren egiten;

                bai eta ere hango haurrek

                gatelu txarrean edaten.

                Trunlapeiro, trunlapeiro,

                trunlapeiro, peiro, peiro,

                gatelu txarrean edaten».

 

        Iratxoen artean ere ikusi ditut holako ezkontzak; baina horren politik eta ikusgarririk sekula ere ez.

        Izadiaren jaun eta jabe dira ijitoak. Eta hauen artean dana da danena, emazteak eta senarrak izan ezik. Hemen ez dago nire ta zurerik, gurea baino.

        Gure antzera, iratxoon antzera, munduko beste mundu batean bizi dira ijitoak. Benetako munduan? Ameskeriazko munduan? Lehenagoko munduan? Gizonen munduan?

 

                «Izan bai edo izan ez,

                ijitoen

                karoran lez.

                Izateak balio lezake,

                ez Izateak ere bai.

                Galdu nuen bidea,

                galdu nuen kabia,

                orain ni noa galtzera.

                Izarra isilka kantari,

                nork ez isilka garraxi?

                Zein ez dijoa bidean

                ijito karroarekin

                parean?».

 

        Bai, hala da, egia da. Ijito karroarekin parean goaz. Baina hala ere, hala ere bai, ehun ta mila bidar, hala ere ijitoak munduko beste mundu batean bizi dira, beren uger ta zikinkeria ta loi ta guzti. Baina ez uste nire munduan bizi direnik. Ez, nire munduan ere ez dira bizi, beste mundu batean baino... Ijito izan nahi nuke orain. Amaiaren eta nobela honen ardurarik gabe egongo nintzake orduan. Bestelan! Ijito izan nahi nuke, bai. Zuk ere bai...? Ez...? Ba, entzun. Gogaikarri izango natzaizu beharbada, adorerik gabe, gogahildurik, lur jota gelditu naiz ta, entzun eta ikusi ditudanak entzun eta ikusi ondoren. Entzun, ba.

        Ijitoek ez dute telebisiorik. Sua, ipuiak, eta elkar izketak dira haien telebisioa.

        Ijitoek ez dute erlojurik, ez autorik, ez trenak, ez aeroplanorik. Izadia da haien erloju hutsezina; beren oinak eta astoak eta zaldiak eta karroak dira haien autoak eta trenak eta aeroplanoak.

        Ijitoek ez dute elektrodomestikorik, ez butaka ta ohe ederrik. Ez dute usai gozorik, ez «whisky» ta Montecristorik. Oraingo teknika ta zibilizazioak ekarri dituen beste gauza txalogarri ta mesedegarri asko ere ez. Euskal abizen ederrik ere ez dute. Beste gauza asko ere ez dituzte...

        Ijitoek ez dakite idazten eta irakurtzen. Ez dakite non egon ziren (gaur ez bait dagoz) Nagasaki ta Hiroshima. Ez dakite non dagozen Vietnam eta Burundi, Irlanda eta Israel. Harlem ere ez.

        Ijitoek ez dakite nortzuk diren Kosigin ta Nixon ta Mao Tse-tung. Buda eta Mahoma eta Kant eta Marx ere ez. Ez dakite nortzuk diren Iribar eta Pele eta Merckx. Ez dakite gizonak ilargira joan direnik ere. Ez dituzte egundaino entzun «welttanschauung», «engagement», «standard», alienazio, estrukturalismoa, «long play», demokrazia, euskarantoa..., ta horrelako hitzik. Ez dakite ijitoek nortzuk diren Don Trifon, Gezalako haundikiak, eta gainerako haundikiak. Ez dakite zertzuk diren Madmonen eliza, Zirritoki, eta abar. Beste gauza asko ere ez dakitzite: nola atzo Don Trifoni Jopu ohostu zioten, nola Koldo atxilotu zuten, nola Juan errementaria hil zen, nola hil diren Andoni ta Jopu, nola hil den Don Trifon, nola ihes egin duen nonbaitera Amaiak...

        Dena dela, hala ere, ijitoek ba dituzte eta ba dakitzite mundu hontakoek ez dituzten eta zer diren ez dakitziten ondasun batzuk. Zeintzuk? Hara, adibidez batzuk: Askatasuna (zorioneko askatasuna), buruko garbitasuna (kanpotik loi, barrutik garbi), elkar maitasuna (naiz ta haserretu batzutan), amodio belarrak, haize eder osasuntsua, mozorrorik gabe ibiltzeko aukera, eta abar.

        Txarto, gaizki bizi dira ijitoak. Baina ekidazuarren (eta nire) munduan baino libreago ta pozago bizi dira.

 

                «Zenbat gizon ezagutu

                dutan nire egunetan!

                Hura otza ta laiotza

                guztien bihotzetan!

 

                Urrea gure errege,

                gurikeria lege,

                ta hoiek libre egingo

                gaituztela guk uste!

 

                Ahaztu zaigu maitasuna,

                nahastu gure azpikeriz.

                Ahaztu zaigu maitasuna,

                ai, ai, ai, ai! zertan gabilz?

 

                Maitasunik ezean,

                esan, zertarako bizi?

                Gaur gizonak parre egitean

                ez du barruan pozik».

 

        Ekidazuarren munduko beste mundu batean bizi dira ijitoak, «ijito zikinak». Eta ijitoen munduko beste mundu batean bizi dira dira ekidazuarrak. Berdin da, eta ez da, berdintasun ezberdinak baitira.

        Ezagutu ezagutzen dute ekidazuarrek ijitoen mundu hori, edo ijitoen munduaren gisako mundua. Jakin ba dakite ekidazuarrek jainko bat dena; eta zuzentasuna, maitasuna, egia, askatasuna, eta beste «tasun» asko direna.

        Ba dakite ekidazuarrek kantu politak eta errefranak eta ipuiak direna; eguzkia, itsasoa, mendiak, txoriak, loreak eta haize ederra direna.

        Ba dakite... Ba dakite, bai, baina ez dituzte haintzat eta ontzat hartzen. Ez dute hortarako astirik, ez gogorik. Lanez, arduraz, jolasez, kezkaz, gezurrez, beldurrez, haragiz, janariz, edariz, autoz, telebisioz, izperringiz, aldizkariz, kez, kalez, kalmantez, drogaz, anuntzioz, gogorkeriaz, norberekeriaz, txakurkeriaz, eta beste «keria» askoz zamaturik bizi dira.

 

                «Ni,   neu

                izan    nahirik.

                Zu,    zeu

                izan   nahirik.

                Gu,    geu

                izan    ezinik».

 

        Beterik bizi dira, eta hutsik. Ezinegonez, arineketan, kokorroturik, gaixoturik, erotuta, itota... Bizi ezinik bizi dira, gizontasuna ta andretasuna galtzeko arriskuan, elkar ikusi ezinik, elkar joka, elkar jaten, elkar hiltzen... Ekidazuar errukarriak! Ene errukarria! Ai ene!

        Nork du errua edo nortzuk? Ba ote da honezkero ihesbiderik altzeiruzko sare izugarri hontatik irtetzeko...? Bestelan, «madarikatua bedi jaio nintzen eguna! Ez bedi bedeinkatua amak egin ninduen eguna! Madarikatua bedi "seme bat jaio zaizu" esanez nire aitari poz haundi bat eman ziona! Izan bedi halakoa Jaunak damurik gabe abarrikatu dituen irien antzekoa! Garraxiak goizean eta orrobiak eguerdian adi bitza, amasabelean hil ez ninduelako! Orduan nire ama hilobi izan zitekean, beti betiko haurduntza batean... Zergaitik, bada, irten nintzen amasabeletik? Nire egunak igarotzen ahalkez ikusi ta nahigabea ta atsekabea ezagutzeko ote...?».

        Barka ezaidazu, baina asazkaldi on baten premina haundian egon naiz.

        Egunez aterri egin da baina, euria da orain. Gizonezko, andrazko ta umezko, danak batean eta nahastean, karroetara sartu dira ijitoak, eta ohean dagoz orain, danak batean eta nahastean, txorikumak abian bezala. Txakurrak karropetan dagoz, eta euritan zaldiak eta astoak. Sua itzali egin da.

        Zarra zarra da euria, eta euri tanta saltularien hotsa bakarrik entzuten da: hots aldakaitza, konpasezkoa, metalezkoa, alditasua, berdina ta ezberdina, betiko hots ezaguna.

        Ijitoen karroetako lona gainean tarrapataka egiten dute tantak, eta itoginak txalaparta jotzen du. Gorosti orrietan, ordea, (Donostian Donosti, gorostian gorosti) idazten ari dira euri tantak, eta mandatu bat bidaltzen diote Morse-ren hizkuntzan nonbaiten dagoen norbaiti.

        Hots berri bat jaio da: errekatxoen hotsa. Eta behin negarrez, behin partez, kanta kantari kantore, ijitoen belarriak eta bihotzak nekarazten ari da.

        Ba dator ura, ijitoen etsai gaiztoa. Ba doa ura, bere bidean doa, mila urte igarota ere ura bere bidean: itsasotik lainoetara, lainoetatik lurera, lurretik itsasora, itsasotik... Etengabeko joan etorria.

        Haizea atera du. Eta sorgin haizeak, intzirika eta zurrunbiloka, bere besartean hartzen ditu euri pinpilinpauxak, eta ijitoen karroetara sartzen ditu.

        Jaiki egin da ijito bat, eta bere jauregiko teilatua konpontzera doa. Baina alperrik. Konpontzen ahalegindu arren lehen baino txarrago uzten du teilatua.

        —Lehen baino ur gehiago sartzen duk orain —esaten dio emazteak.

        —Ta zer egitea nahi dun, bada?

        —Etzekiat, ba... Lehen bezala utzi, gutxienez.

        —Hator, konpondu ezan heuk!

        —Nik ez zekiat konpontzen.

        Euri asko egiten duenean, elizpera joaten dira ijitoak, eta haraxe joan beharko dute gaur ere. Bestela...

 

                «Palazio eder bat

                aitzaren gainean.

                Ez da haizerik sartzen, maitea,

                ez dabilenean;

                ez da euririk sartzen, maitea,

                aterri denean».

 

        Trumoiaren hots zurrunga luze burrunbari bat entzuten da orain. Argitan jartzen dute tximistak Ekidazu. Haizeak ere garraxi penagarriak egiten ditu. Euria zoratu egin da, ta dantza zoro parregarriak egiten ari da. Itsasoaren orroak ere entzuten dira. Ortzea noiz eroriko dago. Dar dar Ekidazu osoa. Izugarria, benetan, bat bateko ekaitz hau!

        —Zer da hau? —galdetzen du ijito batek.

        —Lur-ikararen bat? —galdetzen du beste batek.

        —Ekaitza. Ekaitza da. Goazen elizpera arin —ijito zaharrak.

        Ortzea erori egin da. Lehertu egin da ekaitza. Eta ekaitzaren haize ta ur zoroek dana hondatzen dute. Lainoak, telebisio antenak, tximiniak, teilak, krisalak, orbelak, eta egaberak eta antzarrak hegaz egiten dute haize erauntsi haserre amorratuaren kolkoan. Etxeak eta zuhaitzak ere egaz egin nahi dute.

        Euria uholde bihurtu da, eta harriak, lurrak, oholak, egurrak, zotzak, lastoak, paperak, arrainak, ijitoen karroak, astoak, eta ijitoak igeri egiten dute uholde haserre amorratuaren kolkoan. Etxeak eta zuhaitzak ere igeri egin nahi dute...

        Bizkortu egin da, antza, gure Mari. Ekaitz izugarri hau hola, bat batean, sortzeko..., sendatu edo egin behar. Baina zergaitik ote da haserre? Ekidazuarrakaitik? Ekidazuarrak diruzale alper ta ezjakin batzuk direla esan dit, gaur goizean, esan; eta errua ez dutela besteok bakarrik, baizik eta ekidazuarrek berak ere ba dutela.

        —Baina, ama, —iherdetsi diot, ekidazuarren alde eginez —hik ba dakin zer gertatu den hemen ta zergaitik...

        —Bai, ba zekiat dana. Baina akiakula, aitzaki, eztabaida ta negarrez ez duk deus ere lortzen. Egin egin behar duk hemen, egin. Izatea izanez zaindu ezkero, ez duk inoiz ere ezer usteltzen, eta usteltzen edo endekatzen ez den herri, beti izango duk herri, naiz ta aurrean erabili.

        —Baina ez igorri ekaitzik, ama.

        —Egualdi ona ekaitzean ernaritzen duk, eta udaberria neguan. Ekaitza ez duk iraunkorra.

 

                «Ekaitzak, ekaitzak

                ostoak damazki,

                zuhaitzak larruturik

                Negarra, negarra,

                heriotza usaia

                inguruan utzirik.

 

                Gure basoko zuhaitz lehorrak

                oraindik irauten dute.

                Lurraren babesak emango die

                itxaropenezko bizitza.

 

                Ekaitza, ekaitza!

                Zure indarra

                ez da iraunkorra.

                Udaberria etorriko da;

                berarekin loreak.

 

                Bizitza berri bat etorriko da;

                lehortuko dira malkoak.

                Haize lehunak laztanduko ditu

                gure arpegi penatuak...».

 

        Udaberria laister etorriko da baina, ekaitzaren bihotzean nago orain taupadaka, alda-maldaka, albo-alboka, zabuka, kulunkan, zalantzan, Amaiarik gabe oraindino. Non ote da? Ba ahal dakizu zuk non dagoen? Bai, zu ere Ekidazun egon zara gaur... Ikusi ahal duzu? Hilda jaio da haurra ala bizirik? Zazpikia ahal da? Ez? Ume eder bat? Bai...?

        Dena dela, geroko geroaren geroak esango dit. Ohera noa orain lo pizka bat egitera.

        Gaueko hamabiak dira elizako erlojuan.

 

 

© Mikel Zarate

 

 

"Haurgintza minetan" liburua

"Mikel Zarate - Lan guztiak" orrialde nagusia