Literatur Emailuak
Susa literatura argitaletxea

 


Kostantinos Kavafis

 

Kostantinos Kavafis Egiptoko Alexandrian jaio zen 1863ko apirilaren 17an. XX. mendeko Greziako literaturan idazle ezagunenetarik izan da. Gutxi argitaratu zuen bizi zelarik, eta EM Forster-ek famatu izanaren ondorioz bihurtu zen gazteenen artean ezagun, lehenik Grezian eta ondoren Europa osoan. Kavafis 1933ko apirilaren 29an hil zen.
Andolin Eguzkitzak euskaraturik Poema Antologia argitaratu zuen Pamielak 1995ean. Liburu horretatik jasoak dituzu hemengo poemak.

 


 

Murruak

(1896)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Arretarik gabe, errukirik gabe, ahalkerik gabe

handi eta garai eraiki zituzten murruak ene inguru.

 

Eta esperantzarik gabe nago orain hemen.

Besterik ez dut pentsatzen: adimena irensten dit asturu honek;

 

zeren gauza asko kanpoan baineukan egiteko.

Ai, murruak eraikitzen zihardutenean, zelan ez nuen jaramonik egin.

 

Baina ez nuen inoiz entzun eraikigileen oihartzuna.

Erreparatu gabe gorde ninduten mundutik kanpo.

 


 

Gizon zaharra

(1897)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Kafetxe zaratatsu bateko barrukaldean,

mahaiaren gainean makurtua jezarrita dago gizon zahar bat;

egunkari batekin aurrean, lagunik gabe.

 

Eta zahartzaroaren goibelaren erdiko destainean,

gogoeta egiten du zein guti gozatu zituen urteak

kemena zeukanean, eta etorria, eta edertasuna.

 

Badaki asko zahartu dena; ohartzen da, ikusten du.

Eta horratik gazte zeneko garaiak atzo ematen du.

Zein tarte laburra, zein tarte laburra!

 

Eta pentsatu egiten du zelan Zuhurtziak iruzur egiten zion;

eta zelan berarengan fedea zeukan beti —hori erokeria!—

gezurtiarengan erraten ziona beti: "Bihar. Badaukazu astirik".

 

Oldarrak gomutatzen ditu balaztatzen zituenak; eta zenbat

alegrantzia sakrifikatzen zuen. Beraren burugabeko ezagutzaz,

orain, galduriko abagadune bakoitzak egiten du iseka.

 

Baina gogoetaren gogoetaz eta gomutaren gomutaz

gizon zaharra trenkaturik geratu da. Eta loak hartzen du

kafetxeko mahaiaren gainean makurtua.

 


 

Leihoak

(1903)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Gela ilun hauetan, egun astunak ematen

ditudanetan, alde batetik bestera ibiltzen naiz

leihoak edireteko. —Leiho bat

irekiko denean kontsolamendua izanen da—.

Ez dira baina leihoak aurkitzen, edo ezin ditzaket

kausi. Eta agian hobe aurkitzen ez badira.

Agian argia tirania berria izanen da.

Nork jakin zeintzuk gauza berriak erakutsiko dituen.

 


 

Erdaldunen esperoan

(1904)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

— Zeri igurikatzen diogu plazan batuta?

 

          Erdaldunak egun heltzeko direla.

 

— Zergatik Senaduan horrelako geldotasuna?

Zergatik jezarrita daude senadoreak eta ez dute legerik ematen?

 

          Erdaldunak egun helduko direlako.

          Zeintzu legeak emanen dituzte bada senadoreek?

          Erdaldunak heltzen direnean emanen dituzte.

 

— Zergatik gure enperadorea hain goiz jaiki da,

eta jezarrita dago hiriaren aterik handienean,

tronoaren gainean, arranditsu, koroa jantzita?

 

          Erdaldunak egun helduko direlako.

          Eta enperadoreak itxaroten du buruzagia

          atosteko. Izan ere, berari emateko

          pergamu bat prestatu du. Berorretan

          titulu eta izen asko idatzi dio.

 

— Zergatik gure kontsul biek eta pretoreek irten dute

egun beren toga gorri, bordatuekin?

Zergatik amatistekin josiriko beso uztaiakjantzi dituzte,

eta eraztunak esmeralda distiratsu eta argitsuekin?

Zergatik hartzen dituzte egun makila baliotsuak

urreaz eta zilarrez bikainkiro xartatuak?

 

          Erdaldunak egun helduko direlako,

          eta horrelakoek baitituzte erdaldunak liluratzen.

 

— Zergatik etorri oneko hizlariak ez datoz beti bezala

beren mintzaldiak egitera, berenak erratera?

 

          Erdaldunak egun helduko direlako;

          eta aspertu egiten dira bokantza eta hitzaldiekin.

 

— Zergatik hasten da bapatean artegatasun

eta ezinegon hau? (Aurpegiak zein beltzuri bihurtu diren).

Zergatik hustutzen dira bizkor kale eta plazak,

eta denak itzultzen dira beren etxeetara oso pentsati?

 

          Ilundu delako eta erdaldunak ez baitira etorri

          eta batzuk mugetatik heldu dira,

          eta esan dute erdaldunik jadanik ez dagoela.

 

Eta orain zer gertatuko zaigu erdaldunik gabe?

Jende hauek zelanbaiteko konponbidea ziren.

 

* Pasadizua, seguru asko, irreala da, eta Erromaren jautsapenaren garaian kokatua.

Olerki honi hainbat interpretazio eman zaio, baina, antza, Kavafis-en bizitzako

egoera konkretu batez ari da. Izan ere, Alexandriako egipziar eta grekoek uste izan

zuten 1882-1895ean Sudaneko erreboltak (barbaro berrien ostetzat jo baitzituen

ingeles prentsak errebelatu sudaniarrak), lagun zezakeela Egiptoren beregaintasuna

britaniar inbasioaren aurrean. Milaka sudaniar hil zeneko erreboltak ez zuen,

alabaina, inongo eraginik ukan Egipton.

 


 

Hiria

(1910)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Erran zenuen: "Beste herri batetara joanen naiz, beste itsaso batetara joanen naiz.

Beste hiri bat aurkituko da han baino hobea.

Ene ahalegin bakoitza kondena idatzi bat da;

eta ene bihotza —hil bat bezala— lurperatua dago.

Ene adimena noiz arte nahaspila honetan da biziko?

Edonon begiak jartzen ditudala, edonora begiraturik

neure bizitzearen hondar beltzak ikusten ditut berton,

bizitzea hainbat urtez egin dudan tokion, apurtu eta alferrikaldu".

 

Leku berririk ez duzu edirenen, ez duzu eridenen beste itsasorik.

Hiriak jarraituko dizu. Kale berberetatik zara

ibiliko. Eta auzune berberetan zara zahartuko;

eta etxe berberetan urdinduko.

Beti hiri honetara helduko zara. Beste lekurik ez ezazu igurika—

Ez dago itsasuntzirik zuretzat, ez dago biderik.

Berton zeure bizitzea hondatu duzun bezala,

zoko txiki honetan, mundu osoan galdu duzu.

 


 

Oso bakanka

(1913)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Gizon zahar bat da. Ahitu eta makurtua,

urteek eta abusuek flakatua,

astiro ibilki igarotzen da etxartetik.

Eta hala ere etxean sartzen denean ezkutatzera

bere murrizte eta zahartasuna, gogoeta du egiten

eraginaz, oraino ere daukana gazteriaren gainean.

 

Mutil gazteek orain beraren lerroak berak errezitatzen dituzte.

Haien begi bizietan gaindi beraren begitazinoak igarotzen dira.

Beraien garun osasantsu, zentzuala,

haragi mardo eta sendoa,

beraren edertasunaren adierazpenez hunkitu egiten dira.

 


 

Itzar daitezenean

(1916)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Saia zaitez begiratzen, poeta,

guti badira ere gelditzen direnak,

zure maitatzearen begitazinoak.

Jar itzazu erdi ezkutaturik zure ahapaldietan.

Saia zaitez gordetzen, poeta,

zure garunean itzar daitezenean

gauaz edo eguerdiaren zohargiaz.

 


 

Bederatzietatik

(1918)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Hamabi t'erdiak. Bizkor iragan dira orduak

bederatzietatik, kriseilua biztu dudanean

eta bertan jezarri naizenetik. Irakurri gabe nengoen eseririk

eta berba egin gabe. Norekin mintzatuko nintzateke,

bakar bakarrik etxe honetan?

 

Nire gorputz gaztearen irudia,

bederatzietatik, kriseilua biztu dudanean,

etorri da eta aurkitu nau eta gogora-erazi

gela hertsi lurrindatuak,

eta plazer iragana  —zein plazer ausarta!

Eta halaber ekarri dizkit begien bistara

kaleak, orain ezezagun bilakatu direnak,

mugimenduz beteriko tokiak, amaitu direnak

eta antzokiak eta kafetxeak behin izan zirenak.

 

Nire gorputz gaztearen irudia

etorri da eta ekarri dizkit gauza tristeak ere:

famili-minak, banapenak,

neure hurkoen sendimenduak, sendimendu

hil direnenak, hain guti estimatuak.

 

Hamabi t'erdiak. Zelan iragan diren orduak.

Hamabi t'erdiak. Zelan iragan diren urteak.

 


 

Ondoko mahaia

(1918)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Nekez dauzkake hogeita bi urte.

Eta hala ere seguru nago urte horiek

lehenago kasik, gorputz hori bera gozatu nuena.

 

Ez da ezelan ere irritsaren eldarnioa.

Oraintsu sartu naiz kasinoan;

ez dut astirik ukan asko edateko.

Gorputz bera gozatu dut.

 

Eta ez badut gomutatzen non —ene ahanztura batek ez du ezer esan gura.

 

Horra hor, orain, ondoko mahaian jezarri delarik,

egiten duen keinu batbedera ezagutzen dut —eta jantzien azpian

biluzik, lohadar maitatuak berriro dakuskit.

 


 

Irautearren

(1921)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Goizeko ordu batak izan behar zukeen,

edo ordu bat t'erdiak.

 

          Tabernako txoko batean;

zurezko banapenaren ostean.

Gu biokandik aparte denda hutsik zegoen guzuz.

Petrolio-lanpara batek ozta ozta argiztatzen zuen.

Lo egiten zuen, atearen ondoan, gaueko lanaldiko zerbitzariak.

 

Inork ez gintuzkeen ikusiko. Baina harrezkero

hainbeste genuen elkar kilikatu,

ezen kasu egiteko ere ezgauza bihurtu ginela.

Jantziak erdi zabaldu ziren —ez ziren asko,

Uztaileko hil jainkozkoak zizpiltzen baitzuen.

 

Haragiaren plazerra

erdi zabalduriko jantzien artean;

haragi-biluztasun iheskorra —zeinaren begitazinoak

hogeita sei urte eman baititu; eta orain etorri da

olerki honetan irautearren.

 


 

Beren hastapena

(1921)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Beraien plazer debekatuaren betetzea

gertatu da ja. Lastairatik jaiki dira,

eta presaka dira janzten berba egin gabe.

Bakarka ateratzen dira, ezkutuka etxetik; eta pitin

bat artega ibiltzen diren bitartean kaletik, susmotan

ematen dute beraiengan zerbaitek salatzen duela

zelako ohantzetan etzan diren apur bat lehenago.

 

Eta halaz ere nola den aberastu artistaren bizitzea.

Bihar, etzi, edo urteak emanda lerroak idatziko dira

sendo, berton ukan zutenak beren hastapena.

 


 

Irakurtzera etorri da

(1924)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Irakurtzera etorri da. Bizpahiru liburu

daude zabalik; historia —eta poesiazkoak.

Baina nekez irakurri du hamar minutuz

eta utzi egin ditu. Sofan

dago erdi lotan. Liburuena da osorik—

baina hogeitahiru urte dauzka eta oso da ederra;

eta gaur, bazkalostean, amodioa da igaro

beraren haragi ideialetik, beraren ezpainetatik.

Beraren haragatik edertasun hutsa dena,

irrits gartsua iragan da;

ahalke irrigarririk gabe plazerraren moldeagatik.

 


 

Sarrerako miraila

(1930)

 

Kostantinos Kavafis

euskaratzailea: Andolin Eguzkitza

 

Etxe aberatsak mirail handi bat zeukan

sarreran, oso zaharra;

larogei urte lehenago behintzat erosia.

 

Mutil hagitz eder bat, jostundegi batetako enplegatua

(igandeetan atleta ez lar porrokatua),

zutunik zegoen pakete batekin. Etxeko norbaiti

eman zion, eta beronek barrura eroan zuen

errezibua ekartzeko. Jostundegiko enplegatua

bakarrik geratu eta itxaroten ari zen.

Ispilurantz hurreratu zen eta bere burua begiratu

eta gorbata egokitu. Bost minutugarrenean

errezibua ekarri zioten. Hartu egin eta joan zen.

 

Baina mirail zaharrak, ikusi eta ikusi eginda zegoena

beraren urte luzeetako izate osoan zehar

milaka gauza eta aurpegi;

baina mirail zaharra orain pozarren zegoen,

eta harto zegoen berarengan jasorik zegoelako

edertasun hobezina minutu batzuetan zehar.

 

 

www.susa-literatura.eus