Ez zaitez Gernikara joan, Lauaxeta

EUSEBIO ERKIAGA

Idatz & Mintz, 1989

 

Ez dozu han galtzekorik.

Ez horrezaz bildurrik.

Agur, eta eratzen hasi zaitez

aurtengo Olerti Eguna,

Bizkaian

ezinbestean

ospatu daikeguna.

 

Ta olerkaria joan zan

apirileko

astelehen bateko

arratsean,

albistari arrotza

aldamenean,

Gernikara bidean.

 

Joan zan, joan.

Bihurtzea arerioak

moztu eutsan.

Herio

han ebilen dantzan.

 

Haize eske eukan

leiho idigia:

«Gure azkaziak

ba dau bere tokia

—bizardunaren aholkua—

asaben egonlekua,

herritarren herria,

sehaska zaharrean

irudi barria.

...Euzkadi da

              euzkoen Aberria...».

 

Ta olerkaria,

asmalaria

soinurik ez eban

egun ilunean...

Etxeak lurreratuta

teilatua zer zan ahaztuta.

 

Lorak atsekabez

larri bidertzetan;

izarrak nagiro

zeru galduetan.

Hotza, gorpuetan.

 

Ez zaitez Gernikara...

Hara beharko.

Laga egizu, adiskide,

laga biharko.

Hegalots lar dabil haizetan,

borondatea itzi neban

eta hor nabil zorka.

Ez al don gomutan

zu ezagutzeko

etorri jatzun

Garzia Lorca?

 

Etxeko bake ederrean

atxilotu eben

uda maminean,

eta berunez josi;

odol-lits

baratzeko hesi.

Gizon biloiz hari

jantzirik baltzena

eutsoen ezarri.

 

Halan ixilduko

              betiko

gizon txintalaria,

txintazko txintan

txinta haria.

Gizarte batek

garbitu ezin daikean

orban gorria.

 

            Al Andalus-eko Fede

            gogortu dabenean,

            zer don galtzekorik

            Gernika aldean?

 

Adiskidearen

esanari ez jaramon

hor zoaz artega

Bizkai lur estuan zehar.

Bidebageko zigorra

dator hodeietatik

—lurganean

ai ene ta negarra—

manaren ordez

suzko txingorra.

 

Basetxeak malkoz,

burdiak kirrin eta kirrin

bideetan, zidorretan;

bihotzek etsipenik ezin,

baina nekea zanetan.

 

Oinaze zotina

gorabehera ezina

askatasun hazia

hondatzea.

 

Aberriaren ogia

erreteko

behar dogun

laba goria...

Amurruzko burdinek dakarre

ausiabartza zoria.

 

Ta hor zoaz

arratsez jantzirik

askatasunaren

zaldi ganean.

Ez dozu gentzarik

haranean.

Oztina gorri bihurtu da

gau lehenean.

 

Aretxaren ingurumena

izan ezean

lauskiturik datza uria

erdian eta barrenean;

etxeen horma zatiek

barruntan sutegia,

kale eta plaza

dana hilobia.

Errearen erresuma

kezko hodeia.

 

Igartu ete jatzu

azken ezkurra

aretx zahar horri?

Arerioaren txori

gizonaren ehiztari;

mendeetako zemaia

egia bihurtu nahia.

 

Udabarriko

astelehen

sabel idigia!

amurrua,

kaltea,

odolezko lorratza,

hondamendia.

 

Mila bider

ukaturikoa

gaizkilearen

aho zikinak,

Gaztelan estaldu gura

alemanen zipriztinak.

—Bonbak? Ez!

suak

euskaldunek

eginak.

Horrelakoxe oihuak,

lerdea eriola,

gizon ziztrinak.

Soineko baltzez eguna,

lotsaturik

gau leheneko iluna.

 

Han, asagoko estepan

batu ditue

erretura arbaztak.

Ez dira gurearen zale

hango kastak.

Ez ahaztu, Estepan.

 

Matxinoak joko baltza

irabaztekotan

dau eratu.

Dardarez dazaudaz

urkia ta altza.

Hor dabil gizonaren seta,

maitetasunaren aurkakoa dana;

ondotxu ez ete zenkian, Lauaxeta?

 

Zulo barriak

mendietan,

hilobi moltzoak

bidertzetan.

Euskalerri osoa

zulueta,

euskaldun gordinez

beteta.

 

Hansi, erre, hil, ostu,

espetxe, atzerri ala hilobi.

Etxeak hustu,

gureen exodo estu.

 

Baina estepan ezezik

Nafarroan bere,

egurra batu dabe.

Ta euskaldunak lo,

 

malizi bage.

Lur apal hau

txingar hauts

bihurtu beharra!

Labakia, gero,

matxinoaren

garaitza adarra.

 

Ameslari hori

harrapatu zaitue

uri hondatuari

begira zagozala;

txori baltzen burrunbada

luze hori galdu da

Gasteiz aldera.

Gernikan hustu dabe

gorroto sabela.

 

Soldadu arrotzek

ehun lanbro begietan,

iskiloak eskuetan,

hor zaukaze

besoak lotuta,

erdikusi zenduan

bildots izutia,

Isaak barria.

 

Laster zure etxea

giltzapea.

Noiz zuk gozartuko

landa ta larrea?

  Isaakena baino

zirtzilagoa

zori zurea,

a

  ber

      tza

          le

              a.

 

Irratsaioen hegalotsa

—zemaia zabal da landetan—

«gudariburua dogu atxilo».

 

Negarra dogu arimetan.

Bizkargiruntza doa

burrukea burrukari,

Arabakolautadan

norbait kainoei adi.

 

Iskilorik bagako

gudariburua,

gudariz bete dozu

euskal eremua.

Arerioak badauka

zure liburua,

askatasuna dozu

zeure pekatua.

 

Baina, nun dira hareek,

zeuk lagundutako

mesede hartzaileak?

Ugariago dabiltz

pisti eta patari

gizon saltzaileak.

 

Ziri ederra sartu

deusku Elorrioko

botikarioaren semeak.

 

Bilaukeriz ditugu

              bazterrak.

Ardiak uxatu ditue

eta orain nagusi

              akerrak.

 

Albista makal batek

haizetan dardarea:

gizonak trukeginda

ikusiko zuk kalea?

 

Horrelan izango ete?

Umm...

Ez, arren, kaskarra

liluraz bete.

 

              Zadorraren sakon

              ikutu ezina,

              saguzarra hegan,

              saguzar zirina;

              gomuteak inoiz

              ames txar egina,

              aierua ez da

              oinaze arina.

 

 

 

 

 

"Poetek Lauaxeta gomutan" orrialde nagusia