Jose Maria Iparragirre
Iraola, Victoriano
Zure onran kantari
Asteko antsiyan,
Arkitutzen nintzan ni
Aspaldi guziyan;
¡Zer pozik oraiñ ere
Izkera eztiyan,
Baneki kantatuko
Nizuke graziyan,
Nota kantatzen duben
Choriyak sasiyan!
¿Nola, nola kantatu
Ai! biyotz gaisuak,
Itzaliyak badauzka
Antziñako suak?
Baña zu goititzeko
Botarik izuak,
Bildubaz Aitor zarren
Itz lagun gozuak...
¿Nola ez kanporatu
Seme argitsuak?
Artzen zendubenean
Eskuban gitarra,
¿Nork neurtzen zuben zure
Biyotzen indarra?
Zu izandu zerade
Euskaldun bakarra,
Piztutzen zendubena
Pechuban su-garra,
Zeruraño goitubaz
Euskal-izkuntz zarra.
Soñu samur eztiyak,
Gozozko izkera,
Argiratutzen mancha
Gabeko euskera;
Beti pregoitzen orri
Batetik bestera,
Oiturak ez zitzaten
Botatu lurpera,
¡Orla, Iparragirre,
¡Orla, izan zera!
Orla kantatu dezu
Frankotan erriyan,
Baserrichoan eta
Zelai ageriyan;
Aingerubak bezela
Chit modu eztiyan,
Orla loretegiyan,
Orrela mendiyan,
Eta arbol ostotsu,
Galanten azpiyan.
Entzuten ziran ibai
Garbiyen onean,
Mendi goitsu atsegiñ
Tantayen gañean;
Izkuntz garbi aberats
Samur ederrean,
Berritutzen zirala
Arkaitz utsunean,
Euskalduna kantari
Asitzen zanean.
¿Zergatik jaisten ziran
Isilka piztiyak?
¿Zergatik arkumeak
Eta egaztiyak?
¿Mendi gañetan zeuden
Chori izutiyak
Aiñ presaz, aiñ aguro
Leyatzen guziyak?...
¡Entzutiatik zure
Soñu pozgarriyak!
Basoan, soroan ta
Zelai chaboletan,
¡Zer gogoz entzuten zan
Leku guziyetan!
¿Eta nola ez maite
Euskal-erriyetan,
Laztantzen dan bezela
Untza paretetan,
Laztandutzen baziñan
Gure biyotzetan?
Eta gau isilletan
Landecho batera,
Ateratzen baziñan
Zerbait kantatzera;
Aizecho gozotsuak
Bultziaz aurrera,
Itz gozo garbiyayek
Gure ibarrera,
¡Zer legun sartzen ziran
Gero biyotzera!
Urrechuko semea
Astian kantatzen,
¿Zeiñ etzuben poz arrek
Laister choratutzen?
Saroyetik mendira
Ziran igarotzen,
Gero odol pisuak
Urratu ta zuzen,
Zeru ederreraño
Ziran allegatzen.
Ala euskal-izkuntza
Zeruraturikan,
Arkitzen omen dira
Oraiñ pozturikan;
Argatik aingerubak
Diyote goitikan,
Eztutela kanta nai
Ezer besterikan,
Gernikako arbolen
Kantuba baizikan.
¿Eta entzunik kantu
Eder goitarrena,
Nola ezta sartuko
Pechuban barrena?
Au da euskaldunentzat
Soñu ederrena,
Ziñez pake santuba
Eskatzen dubena,
Eta aingeruchoak
Kantatzen dutena.
Zuk illundu dituzu
Lengo kantariyak,
Azpiratu ta laja
Mantuz estaliyak;
Zure izkuntza galai
Eder ta argiyak,
¡Zure pentsamentubak!
¡Zure itz garbiyak!
¿Nola aztuko ditu
Euskaldun-erriyak?
Kantatutzen dituzte
Euskal-erriyetan,
Frantziyan, Amerikan,
Leku guztiyetan;
Baita artzayak ere
Beren chaboletan,
Ugarotarrak berriz
Ontzi ederretan,
Eta nekazariyak
Soro zabaletan.
Nola loriak duten
Intza maitiena,
Nola lur egarriyak
Euri jasarena;
Ala euskaldun denak
Goitzen dituztena,
Dira arbol santua
Ta zure izena,
Orla pagatutzeko
Zor bat zizutena.
Zuk merezi bezela
Gero alchatu zan,
Tallua, Billarreal
Urrechuko plazan;
Zu onratziagatik,
Zure alabantzan,
"Oroitzeko euskaldun
Argiyura zer zan,
Eta kondairak gero
Ongi gorde dezan."
|